miniatura

  Rok wolności chrześcijańskiej przyniósł niespodziewane wydarzenia, ograniczenie wolności na niespotykaną skalę, ogólnoświatowe zamknięcie – lockdown, zakazy i nakazy. Nieprzewidywalne okoliczności sprawiły, że był to rok, w którym idea wolności na nowo nabrała znaczenia. Odżyły hasła wzywające do wolności, przy czym ich rozumienie często było różne. Pojawiły się fale protestów czy to domagających się demokracji, czy też wolności wyboru stylu życia, ale także wolności decydowania o życiu. Jako chrześcijanie mamy własne spojrzenie na ten ważny temat. Wolność jest dość jasno określona dla wierzących, dlaczego więc stanowi wciąż dla nas wyzwanie? Przyjrzyjmy się wolności i jej rozumieniu w trzech aspektach: w Biblii, w rozumieniu reformacyjnym oraz w życiu współczesnego chrześcijanina. Wolność w Biblii W Piśmie[...]

miniatura

  Rok 2020 zaczął się jak każdy inny. Każdy z nas, każda luterańska parafia, diecezja i Kościół jako całość, planowaliśmy szczegółowo swoje terminarze, wpisywaliśmy w niego również kwestie związane z naszym motywem przewodnim, czyli wolnością chrześcijańską. Temu miał być także poświęcony wiosenny Synod Kościoła. Niestety, wszystkie nasze plany nagle zostały przekreślone jednym złowrogim słowem: COVID-19. W dniu 13 marca 2020 roku polski świat zamarł, nastąpił wiosenny lockdown, określony później jako pierwsza fala pandemii. Strach, niepewność, niewiedza, panika z jednej strony, a z drugiej strony modlitwa i zaufanie, oddanie się w Boże ręce – rozmaite były wówczas reakcje. Nagle, z dnia na dzień, zostaliśmy uwięzieni w naszych domach, przestaliśmy w zdecydowanej większości udawać się do naszych miejsc nauki, pracy, a[...]

miniatura

– życie rodzinne jako obszar służby na rzecz bliźniego   Czy wolność kojarzy się ze służbą bliźniemu? Szczerze wątpię. Przynajmniej nie w pierwszym momencie. Urodziłem się już w wolnej Polsce, więc w zasadzie moje życie w dużym stopniu naznaczone jest wolnością. Moje pokolenie usilnie stara się korzystać z możliwości, którymi dysponuje. Mamy ich zapewne więcej niż nasi rodzice czy dziadkowie. W moim przypadku faktycznie tak było, począwszy od upodobań żywieniowych – według wspomnień byłem niejadkiem – co można rozumieć jako wolnościowe prawo do odmowy spożywania niesmakujących posiłków, wyborze ulubionej drużyny piłkarskiej, kończąc na decyzji w sprawie szkoły, profilu zainteresowań, studiów teologicznych i życiowej partnerki. Pod tym względem jestem wdzięczny moim rodzicom, którzy w wielu kwestiach dawali mi wolną[...]

miniatura

  Wolność chrześcijańska przejawia się w ludzkim życiu w różny sposób. Myśl etyczna Reformacji nawiązywała do szeregu motywów wcześniej znanych w teologii chrześcijańskiej, ale nade wszystko chciała być, zgodnie z zasadą sola Scriptura, wierna przesłaniu Pisma Świętego, a w sposób szczególny nauczaniu moralnemu Jezusa Chrystusa. Jak na mało którym obszarze, Lutrowe nauczanie na temat służby wojskowej, wojny i pokoju, na pierwszy rzut oka wydawać się może dalekie od nauczania Mistrza z Nazaretu. Jednak głębsza próba spojrzenia na intencje Reformatora z Wittenbergi pokaże, że starał się nauczanie Jezusa właśnie zaktualizować do zastanej sytuacji społecznej. Luter odwołał się w swych pismach interpretujących problematykę wojny i pokoju oraz opisując powinności człowieka pełniącego zadania żołnierskie, nie tylko do pism Starego[...]

miniatura

  Jednym z powodów sukcesu Reformacji był niewątpliwie głód wolności, który trawił niemal wszystkie grupy społeczne późnośredniowiecznej Europy. Dla wielu słuchaczy i czytelników Lutra jego traktat O wolności chrześcijanina był manifestem ich własnego dążenia do wolności. Wolności Kościoła od wszechwładzy papieża, wolności szlachty od opresyjnej władzy cesarza, uwolnienia miejskiego pospólstwa i chłopów spod jarzma biedy i braku praw obywatelskich. Reformacja rozbudziła tłumione aspiracje niemal wszystkich grup społecznych do upragnionego awansu. Bez tego wolnościowego kontekstu, zawężone wyłącznie do nauki o konieczności pokuty, pisma Lutra z pewnością nie odniosłyby tak spektakularnego sukcesu. Jak zauważył w 1524 roku Filip Melanchton „wielu ludzi przystało do Lutra jako prekursora wolności”. Sam Luter odżegnywał się od[...]

miniatura

– czyli wolność chrześcijańska w sferze gospodarki   Jedno z popularnych wyobrażeń luteran o sobie sięga do ewangelickiego etosu pracy i roli protestantyzmu dla kapitalizmu. Jak się to ma do wezwania, by wolność chrześcijańska realizowała się w służbie bliźniemu? Jednym z odpowiedzialnych za takie samopostrzeganie się protestantów był z pewnością Max Weber, który ukuł tezę o związku między protestancką duchowością a duchem i co za tym idzie rozwojem kapitalizmu. Teza ta, ważna w badaniach nad znaczeniem Reformacji dla nowoczesnego świata, spotkała się z radykalną krytyką. Zarówno z perspektywy historyków gospodarczych, którzy przypominali choćby o starszych niż XVI-wieczne strukturach wczesnego kapitalizmu w takich miejscach, jak miasta północnych Włoch, czy też ośrodkach nadreńskich na terenie Cesarstwa Niemieckiego, jak[...]

miniatura

  Minione trzy miesiące, czyli czas pandemii, epoka koronawirusa, lockdown – czy jakkolwiek inaczej nazwalibyśmy ten okres w naszym życiu – przyniósł przeformatowanie wielu systemów wartości w kulturach na całej ziemi. W odniesieniu do problematyki wolności niektórzy filozofowie wręcz sformułowali daleko idące tezy, że świat po czasie pandemii będzie niepodobny do tego, jaki znaliśmy. Nie będzie już powrotu do epoki dobrobytu i wolności nieograniczonego przemieszczania się. Jaki będzie – tego jeszcze nie wiemy, na pewno jednak inny. Rzeczywiście, na kilka tygodni wolność została nam dosłownie i symbolicznie odebrana. Społeczeństwa, przyzwyczajone do podkreślania swoich wolnościowych tradycji zostały zamknięte w więzieniach czterech ścian swoich domów. Ludzie, dla których podróżowanie było emanacją ich wolności i sposobem na[...]

miniatura

– powszechne kapłaństwo wiernych   Słowa bardzo łatwo tracą swoje znaczenie i pozostają tylko ciągiem liter i brzmieniem, które nie mają większego związku z rzeczywistością. Przykładem takiego procesu jest zmiana znaczenia głęboko biblijnych określeń „brat i siostra w wierze”. Czy rzeczywiście te określenia wypływają z głębokich relacji pomiędzy ludźmi wierzącymi, czy też są stosowane zwyczajowo, bez refleksji i namysłu? Obawiam się, że ta druga możliwość przeważa. Podobnie stało się z luterańskim określeniem „powszechne kapłaństwo wiernych”, które swego czasu wywołało rewolucję kościelną i społeczną. Było wręcz sztandarowym hasłem, wynikającym z reformacyjnego odkrycia łaskawego Boga w Jezusie Chrystusie dla wszystkich ludzi, bez wyjątku. Dzisiaj jest nierzadko sprowadzane do możliwości czytania tekstów[...]

miniatura

  wwielu aspektach wolnościowe postulaty Reformacji były rewolucyjne jak na owe czasy. Wolność chrześcijańska zakładała równość wszystkich chrześcijan wobec Boga. W płaszczyźnie zbawienia nie było różnicy między kardynałem a ubogim chłopem, między księciem a miejskim żebrakiem. Jednak już na płaszczyźnie relacji społecznych reformatorzy z Marcinem Lutrem na czele nie byli aż tak rewolucyjni. Szczególnie po wybuchu powstania chłopskiego w 1525 roku Luter stał się bardziej konserwatywny w swych poglądach społecznych. Zaczął nawoływać do rozprawy z buntownikami, którzy łamią średniowieczny porządek społeczny. W swym piśmie Przeciw morderczym i zbójeckim bandom chłopskim podkreślał, że „chrzest nie ciało i nie majętność czyni wolnymi, lecz dusze”. Kobieta w społeczeństwie Jednym z obszarów, w których Reformacja również[...]

miniatura

– służba czynna w miłości wyrazem wolności   Życie chrześcijanina jest życiem człowieka wolnego – zbawionego i uwolnionego przez Jezusa Chrystusa, jest życiem człowieka, któremu objawione zostają Boża wola i łaska. Wraz z poznaniem Zbawiciela człowiek rozpoczyna niejako nowe życie. Rozpoczyna trwający już do końca jego dni pełen wzlotów i upadków proces poznawania Boga i naśladowania Go. Żywa wiara, tłumaczona przez Marcina Lutra jako ufność względem Boga, jest poszukująca, pytająca i otwarta. Bycie uczniem i świadkiem Chrystusa nigdy nie było sprawą łatwą. Dowody na to znajdujemy na kartach Nowego Testamentu, gdzie napotykamy historie, w których najbliżsi uczniowie wypierali się znajomości z Nauczycielem, kiedy trudno im było uwierzyć w zmartwychwstanie, kiedy „nie rozumieli”, a ich oczy „były zakryte” na przepowiadane[...]