miniatura

„Dla mnie to jest koniec i jednocześnie początek” – to ostatnie słowa wypowiedziane przez ks. Dietricha Bonhoeffera, wybitnego teologa i członka antynazistowskiego ruchu oporu. Został stracony w Poniedziałek Wielkanocny 9 kwietnia 1945 roku w obozie koncentracyjnym we Flossenbürgu. W Bawarii słychać już było salwy armatnie wojsk amerykańskich, a do Berlina zbliżała się Armia Czerwona. Reżim nazistowski okazał się jednak bardzo skrupulatny. W ciągu dwóch dni dokonano egzekucji całej grupy spiskowców, w tym szefa Abwehry admirała Wilhelma Canarisa, generała Hansa Ostera, prawnika Hansa von Dohnayi’ego, szwagra Bonhoeffera. Kilka dni wcześniej został zamordowany także brat Bonhoeffera – Klaus. Chrześcijanin, obywatel, patriota Dietrich Bonhoeffer był teologiem, chrześcijaninem, obywatelem i niemieckim patriotą w czasach trudnych. Urodził się w[...]

miniatura

– w 80. rocznicę śmierci ks. Dietricha Bonhoeffera W dniu 9 kwietnia 1945 roku w obozie koncentracyjnym we Flossenburgu został powieszony ewangelicki teolog i czynny uczestnik antyhitlerowskiej opozycji ks. Dietrich Bonhoeffer. Tego dnia Adolf Hitler wysłał na śmierć wszystkich swoich osobistych wrogów, czy to związanych z zamachem w Wilczym Szańcu 20 lipca 1944 roku z kręgów Abwehry i wojska, czy samotnego zamachowca z 8 listopada 1939 roku – Georga Elsnera, którego zamach nie powiódł się w monachijskiej piwiarni Bürgerbräukeller. Wśród nich znalazł się 39-letni teolog, działacz kościelny, ekumenista, wreszcie działacz antyhitlerowski Jego myślenia teologicznego nie da się oddzielić od jego działalności teologicznej. Nauczył się wierzyć wśród tęgich razów Jego fenomen dobrze uchwycił Tadeusz Mazowiecki w eseju Nauczył się wierzyć wśród[...]

miniatura

ks. Jan Moneta 21.06.1659-6.03.1735 Pedagog w Gdańsku i pisarz religijny zmarł 290 lat temu. Urodził się w Olecku k. Suwałk. Kształcił się w szkole katedralnej w Knipawie, a od 1678 r. na uniwersytecie w Królewcu. W latach 1681-1688 był kantorem, konrektorem i wreszcie rektorem szkoły ewangelickiej w Wilnie. Od roku 1689 do 1691 mieszkał w Toruniu, gdzie był domowym nauczycielem języka polskiego, opublikował w tym czasie kilka polskich utworów okolicznościowych. W 1691 r. został kantorem i konrektorem, w 1692 r. rektorem szkoły w Grudziądzu, a w 1696 r. polskim i niemieckim kaznodzieją w Suszu k. Iławy. W 1698 roku objął stanowisko polskiego kaznodziei przy kościele św. Ducha w Gdańsku. Żądał od władz miejskich rozszerzenia nauki języka polskiego. Wspólnie z Jędrzejem Waszetą, lektorem języka polskiego w gdańskim Gimnazjum Akademickim,[...]

miniatura

Matthias Biró 1500-1545 Reformator węgierski, zwany węgierskim Lutrem zmarł 480 lat temu. Urodził się w Déva w Siedmiogrodzie. W 1523 r. rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej i został duchownym. W 1527 r. został kapelanem zamku w Bödöko, jednak w tym samym roku przyłączył się do ruchu reformacyjnego na Węgrzech i udał się do Wittenbergi, gdzie w 1529 r. rozpoczął studia. Wiosną 1531 r. powrócił do stolicy Węgier – Budy, gdzie rozpoczął działalność reformacyjną. Jesienią tego roku został powołany przez radę miejską w Koszycach na stanowisko miejscowego kaznodziei. W reakcji na głoszone w Koszycach żądania reformy Kościoła został aresztowany na polecenie biskupa Egeru. Stanął przed sądem kościelnym w Wiedniu, ale udało mu się wybronić. Po zwolnieniu z aresztu wrócił do Budy, gdzie kontynuował swą wcześniejszą[...]

miniatura

– 500. rocznica tumultu reformacyjnego w Słupsku Na tablicy w kościele farnym podano rok 1519 jako początek nauczania ewangelickiego – napisał Walther Bartholdy w pracy O, Słupsku, jesteś godzien chwały. Oznaczałoby to, że Słupsk był pierwszym miastem w Księstwie Pomorskim, które zetknęło się z nauką Marcina Lutra. Informacja ta jest sprzeczna z poglądem, że pierwszym ośrodkiem luteranizmu na Pomorzu od jesieni 1520 r. był klasztor norbertanów w Białobokach koło Trzebiatowa. Z całą pewnością idee Reformacji głosił w Słupsku w 1521 roku białobocki zakonnik ks. Christian Ketelhot. Ks. Christian Ketelhot Pozyskał do współpracy proboszcza parafii mariackiej ks. Thomasa Hecketa. Obaj do lata 1522 roku działali w duchu ewangelickim. Decyzją biskupa 31 sierpnia 1522 roku odwołani zostali ze Słupska też inni norbertanie. Słupszczanie w[...]

miniatura

– 400. rocznica tumultu toruńskiego Druga połowa 1724 roku była bardzo dramatyczna w historii Torunia. Niewinny, wydawać by się mogło, spór skończył się kilkoma wyrokami śmierci. Wydarzenia te odbiły się echem w wielu krajach, a w polskiej historii są słabo pamiętane. Zmiany polityczne i społeczne „O roku ów” można by parafrazując Adama Mickiewicza piszącego o wojnach napoleońskich, napisać o roku 1655. Wtedy kolejna wojna polsko-szwedzka, która do historii przeszła jako „potop”, stała się bowiem swoistą wojną religijną katolicko-protestancką. Po jej zakończeniu nic już nie było takie, jak wcześniej. Radykalnie zmieniła się bowiem pozycja protestantów w Rzeczypospolitej, a widocznymi symbolami stały się takie wydarzenia, jak: wygnanie arian oraz wprowadzenie ustawą sejmową zakazu konwersji z katolicyzmu na protestantyzm. W tej[...]

miniatura

– najstarsza uczestniczka powstania warszawskiego Odpowiedzialność za siebie i bliźnich. Niesienie innym pomocy. Działanie dla ojczyzny i wspólnego pożytku. Te wartości dla całej rodziny nie były pustymi słowami. Także dla Barbary, która zaświadczyła o tym – jak w harcerskim przyrzeczeniu – całym swoim życiem. Barbara Sowa z d. Gettel, pseudonim konspiracyjny „Basia”, odeszła do Pana 1 sierpnia 2024 roku, dokładnie w 80. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego. Była jego najstarszą żyjącą uczestniczką – miała ponad 106 lat. Rodzinne wartości Barbara urodziła się 23 czerwca 1918 roku w Warszawie, w ewangelickiej rodzinie inteligenckiej jako najstarsza z trojga dzieci. Jej ojciec, Paweł Gettel, był działaczem politycznym, społecznym i gospodarczym. W latach zrywu niepodległościowego był członkiem konspiracyjnej grupy „Samoobrona[...]

miniatura

Franciszek Bąkowski 1877 – 12.11.1944 Działacz narodowy i społeczny na Mazurach, zmarł 80 lat temu. Urodził się w Warszawie w rodzinie pochodzącej z Mazur. Studiował na politechnice w Grazu, którą ukończył w 1900 r. jako inżynier mechanik. W 1910 r. rozpoczął pracę w Towarzystwie Akcyjnym Budowy Maszyn i Urządzeń Sanitarnych „Drzewiecki i Jeziorański” w Warszawie. Od 1919 r. był wykładowcą ogrzewnictwa i wentylacji na Politechnice Warszawskiej. Brał czynny udział w życiu społeczno-narodowym i oświatowym. Był członkiem i prelegentem Towarzystwa Kursów Naukowych i prezesem tajnego Kółka Kaszubsko-Pomorskiego założonego w 1911 r., współdziałał z ewangelikami warszawskimi na rzecz Mazurów i Ślązaków. Aktywnie działał w Stowarzyszeniu Techników Polskich, był redaktorem „Przeglądu Technicznego”. Opublikował między innymi[...]

miniatura

Czy warto czytać Tillicha? – taki tytuł miało spotkanie online w ramach podcastu Rozmowy Stołowe, czyli projektu stworzonego przez studentów zrzeszonych w Ewangelickim Duszpasterstwie Akademickim działającym w warszawskiej parafii Świętej Trójcy. Kiedy sięgamy po teksty współczesnych teologów ewangelickich, w zasadzie większość z nich odnosi się do tego, co powiedział bądź napisał Paul Tillich. Kim on był? Co jest ważne w jego myśli? Czy to, co sformułował, może być miarodajne dla naszej refleksji o Bogu w XXI wieku? Młodość i studia Paul Tillich przyszedł na świat w Cesarstwie Niemieckim w 1886 roku, w Strarzeddel w Brandenburgii (współcześnie Starosiedle w gminie Gubin, w województwie lubuskim). Jego matka Wilhelmina pochodziła z Nadrenii, gdzie funkcjonował Kościół unijny, a ojciec Johannes był surowym i konserwatywnym pastorem[...]

miniatura

Ludwik Anders 25.10.1854-11.02.1920 Znany lekarz, urodził 170 lat temu w Warszawie. Ukończył gimnazjum i uniwersytet w Warszawie, gdzie w 1876 r. otrzymał dyplom lekarza. Przez wiele lat był ordynatorem kliniki wewnętrznej Uniwersytetu Warszawskiego oraz ordynatorem Domu Podrzutków im. ks. Boduena, do którego rozwoju i unowocześnienia się przyczynił. W 1905 r. objął stanowisko lekarza naczelnego szpitala im. Dzieciątka Jezus w Warszawie. Był czynnym członkiem Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego. Był jednym z wydawców „Gazety Lekarskiej” oraz współredaktorem „Przeglądu Pediatrycznego”. Uważany jest za twórcę warszawskiej szkoły pediatrycznej. Był autorem prac naukowych z tej dziedziny. Amatorsko zajmował się fotografią. Aktywnie uczestniczył w pracach Towarzystwa Fotograficznego Warszawskiego. W 1903 r. objął funkcję prezesa zarządu[...]