Kościół luterański w Polsce posiada jedynie dwa zabytki wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, czy-li miejsca o wyjątkowej powszechnej wartości – jak określone to zostało w jednym z kryteriów wpisu. W dniu 13 grudnia 2001 roku na tę listę wpisano kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze. W jednym z nich, kościele Pokoju w Świdnicy, w dniach 10-11 września 2021 r. zorganizowano uroczystości 20-lecia wpisania na listę.
„Doskonale pamiętam dzień, gdy ogłoszono wpis na listę UNESCO. Zgromadziliśmy się przed kościołem, było zimno, deszczowo, ale nas rozgrzewała atmosfera tego wydarzenia. 20 lat, jakie od niego upłynęły, to czas intensywnego przeobrażenia: było szaro, a dziś cieszymy się barwnym, odnowionym wnętrzem. Kościół Pokoju to miejsce kultu religijnego, gdzie dzieją się cudowne ekumeniczne spotkania, jakich wcześniej tu nie było. Szczególnie zapamiętałam wizytę Dalajlamy. To także jedno z najważniejszych miejsc na mapie kulturalnej Europy” – podkreśliła prezydent Świdnicy Beata Moskal-Słaniewska podczas uroczystości.
Drewno nie może czekać
Dnia 10 września historycy, historycy sztuki, konserwatorzy, architekci, muzykolodzy, nauczyciele i dziennikarze spotkali się w kościele na konferencji Drewno nie może czekać. Był to pierwszy punkt dwudniowych obchodów.
„My, ludzie, stale na coś czekamy, ale ten obiekt czekać już nie może” – przywitał gości bp Waldemar Pytel. Zaznaczył, że kościół jest odnowiony niemal w połowie. Przyznał, że wcześniej znany był głównie specjalistom, a od czasu wpisu na listę stał się szeroko rozpoznawalny, zaczął przyciągać turystów z całego świata. Wpis sprawił, że parafianie i świdniczanie stali się dumni z obiektu, który długo był zaniedbany, szary, przemilczany.
„Ten proces trwa nadal: zmiana postrzegania kościoła Pokoju, który nie jest już tylko świątynią małej parafii ewangelicko-augsburskiej, ale dziedzictwem kulturowym światowej klasy. Lista niewątpliwie przyczyniła się do lepszego poznania, a także zrozumienia i akceptacji tego miejsca” – dodał biskup.
Kilkanaście osób uhonorowano tytułem Anioła Kościoła Pokoju, a za Ambasadora Kościoła uznano prof. Ulricha Schaffa, który w latach 90. XX wieku kierował pierwszymi pracami projektowymi i konserwatorskimi na placu Pokoju i był jednym z pomysłodawców wpisu do UNESCO.
„Bardzo trudno jest dostać się na tę listę. Wpis potwierdza, że kościół Pokoju to rzeczywiście wyjątkowe miejsce. Podziwiam jego gospodarzy za wytrwałość w przywracaniu urody i za umiejętne zarządzanie” – mówiła Ewa Nekanda-Trepka, wiceprezes zarządu Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO. O kryteriach wpisu na listę opowiadał Grzegorz Grajewski z Narodowego Instytutu Dziedzictwa, natomiast prof. Jacek Purchla, były przewodniczący Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO mówił o niekwestionowanym prestiżu organizacji, która skupia ponad 200 państw.
Prof. Ulrich Schaaf, historyk architektury i konserwator zabytków sięgnął do początków kościoła, do wzorów, z jakich korzystali parafianie i budowniczowie. Podkreślił, że kościół w obecnym stanie jest obiektem mocno nawarstwionym, który przechodził kolejne metamorfozy. Najnowsze zmiany miały miejsce w ostatnich latach i wiążą się z renowacją.
Koncert
Drugi dzień obchodów uświetnił koncert Rafała Blechacza – pianisty, laureata Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego. Do kościoła Pokoju przyjechał z Orkiestrą Filharmonii Poznańskiej pod kierunkiem Łukasza Borowicza. Wspólnie wykonali 24. Koncert fortepianowy A-dur oraz 40. Symfonię g-moll Mozarta.
„W niebie słucha się Bacha, ale gdy Bóg wychodzi, aniołowie zapraszają Mozarta” – zagaiła Róża Światczyńska z Programu 2 Polskiego Radia, która prowadziła wieczór 11 września.
Splotły się w nim dwie rocznice, jasna i ciemna: 20-lecie wpisu UNESCO i 20 lat od zamachu na wieże WTC. Do nowojorskiego dramatu nawiązała kompozytorka Ewa Fabiańska-Jelińska, której Adagio pamięci ofiar zamachu na World Trade Center zamówione przez Filharmonię Poznańską miało prawykonanie w Świdnicy. Przed koncertem można było kupić książkę 11 września. Dzień, w którym zatrzymał się świat Mitchella Zuckoffa; część zysków z każdego sprzedanego egzemplarza Wydawnictwo Poznańskie przeznaczy na renowację kościoła Pokoju.
Warto podkreślić, że występ w świdnickim kościele Pokoju był pierwszym koncertem Rafała Blechacza w ojczyźnie od wybuchu pandemii i jedynym w 2021 roku.
zdjęcia Dariusz Nowaczyński
„Zwiastun Ewangelicki” 20/2021