Kultura

miniatura
Kultura
/
Magdalena Legendź

Nie tylko o książkach i bibliotece

O zawartości księgozbioru zwykle informuje biblioteczny katalog. Zdarzają się jednak takie biblioteki, jak choćby zbiory Ossolińskich czy Raczyńskich, którym poświecono odrębne publikacje – ze względu na ich historyczne, kulturowe czy tożsamościowe znaczenie. W lokalnym odczuciu na taki opis zasługują zbiory biblioteki działającej przy parafii ewangelickiej w Skoczowie. Podjął się tego Szymon Broda jeden z jej wolontariuszy, mocno związany z regionem absolwent antropologii, publicysta, a na dodatek wnuk znanego w regionie bibliofila i regionalisty Jana Brody. „Fenomenem określającym tożsamość »Biblioteki dla każdego« [taką nazwę nosi owa instytucja – przyp. red.] jest zapoczątkowana przez nią ogólnopolska sieć bibliotek o charakterze biblijno-ewangelizacyjno-misyjnym, rozwijająca się od lat 80. ubiegłego wieku. Nieformalna sieć kierująca[...]

miniatura
Kultura
/
Jan Wild

Wykluczeni z pamięci

Publikacja o pomorskiej parafii w Smażynie na tle dziejów diecezji Wejherowo przedstawia historię ewangelickiej wspólnoty od jej powstania do końca II wojny światowej. Parafia ta funkcjonowała w granicach dzisiejszych gmin: Linia, Szemud i Luzino. Książka prezentuje również informacje o ewangelickiej diecezji Wejherowo obejmującej parafie: Bolszewo, Wejherowo, Puck, Hel, Krokowa, Rumia, Mały Kack i Leśniewo. Autor opisuje relacje Kościołów Rzymskokatolickiego i ewangelickiego ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji Kaszubów uwikłanych w konflikty: religijny i narodowy. Historia niewielkiej wspólnoty ukazuje interesującą perspektywę dawnych stosunków polsko-niemiecko-kaszubskich uwzględniającą miejsce i rolę zapomnianych ewangelickich Kaszubów. Andrzej Janusz, autor książki, jest historykiem, archiwistą, nauczycielem, politologiem i samorządowcem.[...]

miniatura
Kultura
/
bp Paweł Hause

Wiara zapisana w krajobrazie

– o książce i o mazurskiej odrębności Dlaczego akurat mazurskie cmentarze? Po pierwsze, bo niewiele z nich, zwłaszcza przedwojennych, się zachowało. Po drugie, stanowią one część ewangelickiego dziedzictwa na Mazurach. I wreszcie, wpisują się w krajobraz tych ziem, co uwidocznione zostało na zdjęciach wydanej niedawno książki – albumu Historia zapisana w krajobrazie Mazur. Cmentarze ewangelickie. Album prezentuje stan poszczególnych cmentarzy i pojedynczych grobów na przestrzeni kilku ostatnich dziesięcioleci. Porażające jest, że mamy do czynienia z materią, która coraz bardziej zanika. Dawne cmentarze lub ich pozostałości wpisują się w otoczenie kościołów, peryferii, ale i centr miast czy wsi. Najwięcej uroku mają oczywiście małe cmentarze rozsiane po całych Mazurach od Pasymia po Żytkiejmy i od Bartoszyc po Nową Wieś Ełcką. O[...]

miniatura
Kultura
/
Jan Wild

Zdecydowanie niezapomniane

– książka podsumowująca projekt Rzecz dotyczy w zasadzie ludności całego Pomorza. W powszechniej świadomości współczesnych mieszkańców tych terenów, funkcjonuje bowiem wiele błędnych przekonań na temat cmentarzy opuszczonych po 1945 roku. Między innymi takie, że to „byłe cmentarze”, gdyż w miejscu tym „znajdował się” cmentarz, a teraz brak widocznych znaków pochówków, czyli nagrobków. A jeśli nawet są, to nekropolia nie jest obecnie użytkowana. Z tych powodów miejscom tym odbiera się prawo do nazywania się cmentarzami. Nowa publikacja pt. Inwentaryzacja cmentarzy ewangelickich Gminy Słupsk stawia sobie za cel rozprawienie się z tymi przekonaniami, wskazanie argumentów, które mogłyby zmienić postrzeganie tzw. niechcianego dziedzictwa kulturowego, pozostawionego przez dawnych mieszkańców miejscowości, które tworzą dziś lokalną[...]

miniatura
Kultura
/
Lenka Cybulanka

Jak do nas przemawia?

Do publikacji na temat bpa Juliusza Burschego dołączyła kolejna książka. Zawiera zarówno teksty różnych autorów na temat biskupa i jego dziedzictwa, jak i artykuły, które on sam opublikował w prasie ewangelickiej, wybrane przez redakcję kazania, przemówienia i listy. Takiej antologii jego tekstów dotąd nie było. Z wielu względów wybór ten jest najciekawszą częścią blisko 400- stronicowego tomu, mimo że liczy zaledwie stron 65. Nie zachowało się archiwum biskupa – spłonęło w 1939 roku, oparto się więc przede wszystkim na tekstach opublikowanych w „Zwiastunie Ewangelicznym”, którego biskup był długoletnim redaktorem. Narodowość a religia, Mazurom ku przestrodze, Tragedia kolonisty niemieckiego ukazują refleksje nad religijną i narodową – polską tożsamością, zarówno luteran z szeroko rozumianych ziem polskich, jak i samego autora.[...]

miniatura
Kultura
/
ks. Waldemar Wunsz

Ogniwa łańcucha życia

Z początkiem roku ukazała się książka Zerwane ogniwo. Ewangelicy na ziemi zagórowskiej pod redakcją Mirosława Słowińskiego i Katarzyny Połom. To wynik blisko 3,5-letniej pracy kilku autorów, tłumaczy oraz poszukiwaczy pamiątek. Za cel postawili sobie udokumentowanie historii parafii ewangelickiej w Zagórowie, losów ewangelickich mieszkańców terenu Puszczy Pyzdrskiej i zachowanie pamięci po – dziś już bardzo nielicznej – społeczności niemieckojęzycznych osadników.  W 2007 roku ukazała się książka Zagórów. Album miasta 1407-2007 będąca panoramicznym obrazem miasta i jego mieszkańców – na 600-lecie nadania praw miejskich Zagórowa. Kilka lat później ukazały się Dwa życia jak dwa psalmy. Historia mówiona Leona i Toshy Jedwab. Najnowsza publikacja o ewangelikach stanowi dopełnienie trylogii wielokulturowego miasteczka wschodniej[...]

miniatura
Kultura
/
Jan Wild

Rozpoznawczy znak miasta

– album o słupskim kościele Mariackim Wokół kościoła Mariackiego w Słupsku na przestrzeni wieków wiele się zmieniło, a on trwa od ponad pięciuset lat i stanowi znak rozpoznawczy miasta i mieszkańców: luteran i katolików. W ubiegłym roku ukazało się obszerne opracowanie jego dziejów. Ma ono wiele zalet, ale z ewangelickiej perspektywy warto dodać trochę uzupełnień. Kościół Mariacki w Słupsku w czasach ewangelickich... ...i współcześnie W roku 1910 ks. Walther Bartholdy, proboszcz parafii mariackiej, na 576 stronach opublikował historię kościoła na tle historii miasta i religijnych dziejów regionu. Książkę zatytułował O, Słupsku, jesteś godzien chwały – czyli O, Stolpa, du bist ehrenreich. Kulturgeschichtliche Beiträge zur Kirchen- und Stadtgeschichte von Stolp. Zum 600 jährigen Jubelfeste der Stadt und der Marienkirche. Po 113[...]

miniatura
Kultura
/
Jerzy Domasłowski

Obiecujący młody człowiek

Ukazała się kolejna książka Jarosława Kłaczkowa o biskupie Andrzeju Wantule. Profesor, znawca dziejów ewangelicyzmu w Polsce, jest już autorem biografii tego biskupa Kościoła w latach 1959-1975. Tym razem omawia okres studiów przyszłego duchownego na Uniwersytecie Warszawskim i we Francji, korzystając z materiałów zachowanych w rodzinnym archiwum swego bohatera. Przejście z rodzinnego Ustronia do stolicy musiało być w tamtych czasach sporym szokiem kulturowym. Sygnalizuje to świetnie napisane wprowadzenie, a następnie omówienie poszczególnych przystanków życiowych bohatera biografii, przeplatane cytatami z korespondencji do ojca Jana Wantuły (z uwspółcześnioną pisownią), ciekawie ilustrowane – zamieszczono m.in. tytułowy indeks. Listy były wówczas jedyną formą wymiany myśli z odległą rodziną. Andrzej Wantuła dostrzegał blaski, jak i cienie[...]

miniatura
Kultura
/
Magdalena Legendź

Kopalnia tematów o życiu

Na cmentarzu wspominamy zmarłych, ale przecież rzadko ich śmierć – skupiamy się na życiu, dokonaniach, materialnej oraz intelektualnej i duchowej spuściźnie. „Każdy z nas zaczyna od tego, na czym skończyli inni, jego przodkowie. Na tym buduje, z tego czerpie, to udoskonala lub zastępuje lepszym” – napisano we wstępie publikacji wydanej staraniem Towarzystwa Przyjaciół Miasta Dąbie. Dlatego właśnie cmentarze to życie. W ramach Europejskich Dni Dziedzictwa jesienią 2022 roku odbyła się w Dąbiu nad Nerem konferencja pod hasłem Cmentarze to życie. Wystąpienia i referaty zebrano w książce pod tym samym tytułem, która interesująco dokumentuje i przybliża życie dawnych mieszkańców tego wielokulturowego obszaru dzisiejszego powiatu kolskiego. Mariawici, prawosławni, luteranie, żydzi, ludzie różnego statusu, zawodów, świeccy i duchowni[...]

miniatura
Kultura
/
bp Paweł Hause

O swoich z niezbędnym dystansem

W regionalnych księgarniach pojawiła się książka napisana przez ewangelika z parafii w Sorkwitach Edwina Banaszewskiego pt. Przeklęty Mazur. Tytuł zaczerpnięty został z jednego z 12 zebranych w niej opowiadań. To już jego druga książka. Poprzednia, o nieco kontrowersyjnym tytule Pijany Mazur była opowieścią po części autobiograficzną. Poprzez wspomnienia rodziców i dziadków ukazał świat Mazurów mieszkających na tej ziemi przed wojną. W drugiej przedstawił powojenną – równie niełatwą dla Mazurów – rzeczywistość. Powojenne losy mieszkańców tych ziem bywały równie tragiczne, jak i sam okres tzw. „wyzwolenia”. Niełatwe było pozostanie na ziemi ojców, funkcjonowanie z przyklejoną łatką niemieckości wśród ludności napływowej. Przyjezdna większość nie była dobrze nastawiona do Mazurów, narzucała swoje standardy, styl życia,[...]

POLECAMY TAKŻE
Polecamy Widzenia własne
/
bp Paweł Hause

Potrzebujemy ludzi wiary i czynu

Polecamy Zbliżenia
/
ks. Konrad Indeka

Nie jesteśmy tu przez przypadek

Polecamy Widzenia własne
/
Mikołaj Stadtmüller

Prawdziwa twarz wojny