Kultura

miniatura
Kultura
/
L.C.

Ewangelicki miejski pejzaż

„W dziejach Bielska-Białej (…) kluczową rolę odegrali ewangelicy, którzy w ważnym rzemieślniczym, a później przemysłowym ośrodku przez kilka stuleci byli wiodącą grupa wyznaniową” – pisze Piotr Kenig. We wstępie szkicuje rozwój poszczególnych parafii – w Bielsku, Białej i Starym Bielsku – i wskazuje na obszary, w których rozwoju ewangelicy mieli szczególne zasługi. Sama publikacja jest pokłosiem roku jubileuszu 500 lat Reformacji, a konkretnie związanych z nim inicjatyw zorganizowanych w roku 2017 konferencji i wystaw oraz poprzedzających je badań. Do jej powstania przyczynili się, prócz cytowanego bielskiego historyka także historyczka sztuki, duchowny i przedsiębiorca – miłośnicy ewangelickiego dziedzictwa. Album składa się z trzech części, bo tyle jest w tzw. dwumieście luterańskich parafii. Te trzy rozdziały zawierają zdjęcia[...]

miniatura
Kultura
/
diakon Aleksandra Błahut-Kowalczyk

Spotkanie z dobrą starością

Myślałam, że cierpliwość jest moją mocną stroną. Nie tym razem. Zapowiedziana telefonicznie przesyłka kazała na siebie długo czekać. A ja – wiedząc, jaka i czyjego autorstwa książka wędruje do mnie – zaczęłam odtwarzać w pamięci obrazy spotkań z Anielą Szarek. Kiedy było pierwsze? Co szczególnie zapamiętałam? Nasz wspólny wyjazd na konferencję do Niemiec, gdzie okazałyśmy się najbardziej kobiece spośród kobiet? A może któreś z kolei Forum Kobiet Luterańskich w Warszawie, gdzie ona – Biskupina wygłaszała referat o Katarzynie Luter, a my wszystkie uczestniczki chłonęłyśmy jej słowa jak gąbka wodę? Albo – komiczną sytuację, gdy na pewnej kobiecej konferencji za granicą przygotowano dla nas wspólne posłanie, jeden szeroki tapczan? Śmiałyśmy się wówczas do łez. Obrazy te są żywym, pięknym wspomnieniem. Trzymam w ręku[...]

miniatura
Kultura
/
KMLM

Reportaż z Atlantydy

Niebanalni bohaterowie, żywa akcja, interesujące historie, sporo humoru i dramatyzmu, a nawet kilka powodów do wzruszeń i refleksji. Dialogi w mazurskim dialekcie, z tłumaczeniem w nawiasach, nadają opowieści specyficzny klimat. Na podstawie wspomnień swojej babci książkę tę napisał Mazur, przedsiębiorca, członek rady parafialnej w Sorkwitach i członek mazurskiego synodu diecezjalnego Edwin Banaszewski. „Z babcią mieszkałem do końca jej dni – wyjaśnia w zakończeniu autor – a ponieważ Frieda miała wspaniałą pamięć, była dla mnie skarbnicą wiedzy. Bywając u dziadka uderzała mnie jego poprawność wymowy języka polskiego, pomimo że przez kilkadziesiąt lat nie miał z nim styczności. Zawstydzała mnie jego bardzo dobra znajomość ortografii i brak naleciałości akcentowych, tak charakterystycznych dla Mazurów”. Już sam tytuł Pijany Mazur[...]

miniatura
Kultura
/
Magdalena Legendź

Opowieść z innej parafii

W krytyce i historii literatury funkcjonuje pojęcie „pisarz katolicki” czy „literatura katolicka”. O Jerzym Pilchu mówiło się pisarz ewangelicki z rzadka i tylko w środowisku luteran. W oficjalnym obiegu literackim nie przyklejono mu takiej etykiety. To oczywiste dziś, gdy w ocenie krytyków i czytelników niedawno zmarły mistrz słowa był pisarzem wybitnym – dodatkowe określenia są zbędne. Nie zmienia to faktu, że w polskiej literaturze współczesnej i w przestrzeni życia społecznego ewangelicy zaistnieli właśnie dzięki jego prozie. Pisarz odżegnywał się od potrzeby dawania wyjaśnień, przypisów i gloss, być może niezbędnych czytelnikowi spoza luterańskiej kultury do pełnego zrozumienia wszystkich znaczeń wynikających z luterańskiego – i dodatkowo wiślańskiego – spojrzenia na rzeczywistość. Dla czytelnika wyznania[...]

miniatura
Kultura
/
bp Paweł Hause

Co mamy z Pilcha?

  Odszedł mistrz. Tak napisałem na Facebooku, gdy dowiedziałem się o śmierci Jerzego Pilcha. Pisarz zawsze nas zaskakiwał, dlatego i ta wiadomość spadła na nas boleśnie niespodziewanie. Wiedzieliśmy, że od kilku lat zmagał się z chorobą. Wiemy, że nic już nie napisze, pomyśleliśmy wszyscy. Dlaczego jednak Kielce miejscem pogrzebu? To pytanie pojawiło się wraz z wieloma innymi Odpowiedzi możemy szukać już tylko w felietonach, wywiadach, na kartach książek. Zebrało się ich sporo, zajęły całą półkę. Mam też audiobooki, a nawet filmy według jego scenariuszy lub z epizodami, w których zagrał. Król słowa Moje pierwsze zetknięcie się z Pilchem miało miejsce w kościele w Wiśle, gdzie w dzieciństwie byłem na wakacjach z rodzicami. Kiedy kilka lat temu niespodziewanie do mnie zadzwonił, przypomniał wówczas tamto wydarzenie, gdy jako[...]

miniatura
Kultura
/
ks. Grzegorz Olek

Czy sole mogą zwietrzeć?

– smak i sens reformacyjnego przesłania w XXI wieku Spektakl Czy sole mogą zwietrzeć? napisałem i wyreżyserowałem z okazji jubileuszu 500 lat Reformacji. Premiera widowiska odbyła się 31 października 2017 roku w Teatrze im. Adama Mickiewicza w Cieszynie, w ramach cyklicznego wydarzenia Noc z Lutrem, którego organizatorem jest Centrum Misji i Ewangelizacji.  Przedstawienie rozpoczynało się od słów Marcina Lutra z Mów stołowych: „Jeśli w niebie nie wolno się śmiać, to ja się tam nie wybieram”. Swoją groteskowo-fantastyczną fabułą miało zmusić zarówno do serdecznego uśmiechu, jak i głębokiej refleksji nad tym, jak dzisiaj żyć przesłaniem XVI-wiecznej Reformacji. Nie przypuszczałem wówczas, że scena V tak szybko stanie się aktualna. Solo Verbo, czyli samym Słowem (scena V) Mąż Marian i żona Helenka wybierają się w[...]

miniatura
Kultura
/
Jan Wild

Księża z Katynia

  Książka Księża z Katynia wyróżnia się spośród licznej literatury poświęconej ofiarom tej zbrodni. Autor dostrzegł i opisał zamordowanych duchownych – nie tylko rzymskokatolickich. Dr hab. Patryk Pleskot z Instytutu Pamięci Narodowej bohaterów swojej książki opisuje w pięciu rozdziałach: Katyń. Las zroszony krwią, Charków. Kulą w kark, Twer. Pokój śmierci, Ocaleni z piekła. Najważniejszy – dla ewangelickiego czytelnika – jest rozdział czwarty pt. Nie tylko rzymscy katolicy. Na nim i jego kontekstach warto się skoncentrować. We wprowadzeniu autor wyjaśnia, że przez pojęcie „zbrodni katyńskiej” rozumie tragedię polskich oficerów, ziemian, nauczycieli, urzędników, policjantów i duchownych przetrzymywanych w obozach jenieckich pod Kozielskiem, Ostaszkowem i Starobielskiem zamordowanych w Katyniu, Twerze (wówczas Kalininie),[...]

miniatura
Kultura
/
Jan Wild

Zapomniani ewangelicy Pomorza

  Książka Ostatni Mohikanie Pomorza jest ważna. Nie skupia się na historycznym ujęciu dziejów potomków ewangelickich Kaszubów, lecz koncentruje na ewolucji relacji między państwem a grupą ludności autochtonicznej, popularnie zwanej Słowińcami, obserwowanej przez pryzmat doniesień prasowych. Autorka, a w zasadzie redaktorka Małgorzata Mastalerz-Krystjańczuk, dokonała wyboru artykułów i napisała rozbudowane wprowadzenie. Wyjątkowa wartość pracy – dla ewangelickiego czytelnika – polega na relacjonowaniu powojennej sytuacji mieszkańców kilku wiosek na Pomorzu, regionie o największym w skali światowej do 1945 roku odsetku luteran. Prawie do końca lat pięćdziesiątych XX wieku powiat słupski (bez miasta Słupska) zamieszkiwało ponad 30 tysięcy autochtonów, w 95% ewangelików. Autorka we wprowadzeniu streszcza poglądy historyka prof. Zygmunta[...]

miniatura
Kultura
/
Redakcja

Nowy numer „Gdańskiego Rocznika Ewangelickiego”

„Gdański Rocznik Ewangelicki” ukazał się po raz 13. W numerze za rok 2019 zamieszczono piętnaście artykułów polskich i zagranicznych autorów w trzech działach: Historia, Teologia, Varia – na 382 stronach. W dziale teologicznym uwagę zwracają artykuły Piotra Jaskóły o oryginalnych pojęciach pneumatologicznych, czyli dotyczących nauki o Duchu Świętym, wybitnego teologa reformowanego Karla Bartha, a także tekst Zygfryda Glaesera pt. Marcin Luter na nowo odczytywany. Dyskusja w kontekście obchodów 500-lecia Reformacji. Za odpowiedź badaczy na tematykę ostatnich jubileuszy – 500 lat Reformacji i stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, można uznać teksty, które przynosi dział historyczny. Warto tu wymienić artykuł Reformacja w szkole. Program nauczania z 1539 roku autorstwa Andreasa Aurifabera autorstwa Piotra Paluchowskiego i Adama[...]

miniatura
Kultura
/
Łukasz Barański

Exodus mazurskich aniołów

  W ubiegłym roku ukazała się dwutomowa monografia kościołów i parafii ewangelickich diecezji mazurskiej. W dwóch tomach autor zamieścił opisy ponad 300 miejscowości, w których znajdowały się bądź wciąż się znajdują ewangelickie obiekty. Autorem publikacji jest emerytowany biskup diecezji mazurskiej Rudolf Bażanowski. Służbę duchownego rozpoczął w 1978 roku w parafii w Kętrzynie. Od tego czasu, aż do przejścia na emeryturę w 2017 roku był nieprzerwanie związany z Mazurami. Książka ta jest efektem dziesięciu lat jego pracy, poszukiwań, gromadzenia i systematyzowania materiałów na temat mazurskich kościołów. Powojenne dzieje kościołów i budynków parafialnych w tym regionie zostały przedstawione głównie na podstawie dokumentów zgromadzonych w Archiwum Diecezji Mazurskiej oraz Archiwum Państwowym w Olsztynie. Na okładce każdego z[...]

POLECAMY TAKŻE
Bóg i My Polecamy
/
ks. Paweł Meler

To nie sen

Polecamy Widzenia własne
/
Anna Mądrakowska

Dlaczego akurat teologia?

Co jest po co Polecamy
/
ks. Bogdan Wawrzeczko

Szermierka na wersety