Historia

miniatura
Historia
/
Jan Kliber

Domy modlitwy na Śląsku Cieszyńskim cz. 3

Wkrótce po objęciu samodzielnych rządów cesarz Austrii Józef II rozpoczął wprowadzanie reform państwa. Jedną z nich było wprowadzenie tolerancji religijnej dla tzw. „akatolików”, a więc w praktyce dla protestantów oraz wyznawców prawosławia. Patent tolerancyjny (1781) musiał być wydany w kilku wariantach. Śląska dotyczył odrębny cyrkularz tolerancyjny, który ukazał się dopiero w 1782 roku. W artykule pierwszym tego patentu cesarz zezwala „akatolikom”, w miejscach, gdzie jest 100 rodzin lub 500 osób ich wyznania, na wybudowanie domu modlitwy. Budynki miały jednak nie przypominać kościołów, dlatego nie mogły mieć wejścia od strony ulicy, a także wieży kościelnej i dzwonów. Spuścizną patentu tolerancyjnego były m.in. powstałe w tamtym okresie domy modlitwy i parafie ewangelickie na Śląsku i w innych zakątkach monarchii austriackiej. W[...]

miniatura
Historia
/
Filip Lipiński

Ewangelicy z Puszczy Noteckiej

– nasze dziedzictwo w północnej Wielkopolsce   Teren położony pomiędzy dwiema głównymi rzekami północnej Wielkopolski – Wartą i Notecią pokryty jest przez liczącą ponad 1370 kilometrów kwadratowych Puszczę Notecką. W dawnych czasach w tym rejonie toczyło się bujne ewangelickie życie. Puszcza kreśli szczególny krajobraz naturalny – z jednej strony są to tereny dość ubogie pod względem gleb – dominują raczej ziemie piaszczyste i suche, z drugiej, zwłaszcza na skrajach puszczy, obecne są liczne jeziora rynnowe, pamiątka po przechodzącym przed tysiącami lat lądolodzie. Zaskakuje niewielka rozmaitość drzewostanu – dominują głównie drzewa iglaste, zresztą sztucznie nasadzone. Najpierw w XIX wieku przez pruskie władze, a później po inwazji sówki choinówki – gatunku ćmy wyrządzającej ogromne szkody – przez polskich[...]

miniatura
Historia
/
Jan Kliber

Domy modlitwy na Śląsku Cieszyńskim cz. 2

  Wkrótce po objęciu samodzielnych rządów cesarz Austrii Józef II rozpoczął reformowanie państwa. Jedną z reform było wprowadzenie tolerancji religijnej dla tzw. „akatolików”, a więc w praktyce dla protestantów oraz wyznawców prawosławia. Patent tolerancyjny (1781) był wydany w kilku wariantach dla poszczególnych ziem monarchii. Śląska dotyczył odrębny cyrkularz tolerancyjny, który ukazał się dopiero w 1782 roku. W artykule pierwszym tego patentu cesarz zezwala „akatolikom”, w miejscach, gdzie jest 100 rodzin lub 500 osób ich wyznania, na wybudowanie domu modlitwy. Budynki miały jednak nie przypominać kościołów, dlatego nie mogły mieć wejścia od strony ulicy, a także wieży kościelnej i dzwonów. Spuścizną patentu tolerancyjnego były m.in. powstałe w tamtym okresie domy modlitwy i parafie ewangelickie na Śląsku i w innych[...]

miniatura
Historia Polecamy
/
Redakcja

Kalendarium rocznic

Anna Klimsza 18.04.1886-10.08.1972 50 lat temu zmarła pierwsza przełożona Diakonatu Żeńskiego „Eben-Ezer” w Dzięgielowie. Anna Krygiel urodziła się w Średniej Suchej na terenie dzisiejszych Czech. Miała jedenaścioro rodzeństwa. Ojciec wywodził się z potomków żołnierzy szwedzkich, którzy osiedlili się w tamtych okolicach po wojnie trzydziestoletniej. Ukończyła szkołę ludową. Wyszła za mąż za żołnierza w stopniu kapitana, który zginął dwa miesiące po ślubie na froncie I wojny światowej. Po jego śmierci zaczęła pomagać w domu starców w Ligotce Kameralnej, który prowadził ks. Karol Kulisz. Później została wysłana do diakonatu w Bielsku. W dniu 1 stycznia 1917 r. otrzymała czepek i mogła nosić strój siostrzany. Przeszła także szkolenie pielęgniarskie i została oddelegowana do pracy w Szpitalu Śląskim w Cieszynie. W 1917[...]

miniatura
Historia
/
Redakcja

Kalendarium rocznic

Emil Leyk 17.07.1893-26.07.1972 Działacz narodowy na Mazurach zmarł 50 lat temu. Urodził się w Lemanach pod Szczytnem. Był synem Bogumiła Leyka, również znanego działacza mazurskiego. Studiował w Monachium, gdzie otrzymał dyplom inżyniera budownictwa. W 1919 r. jako członek Mazurskiego Związku Ludowego działał na rzecz Polski w trakcie plebiscytu na Mazurach. W 1920 r. na jednym z wieców został pobity przez niemiecką bojówkę. Rok później zerwał z polskim ruchem po zadeklarowaniu przez Niemców utworzenia autonomii Prus Wschodnich. W okresie międzywojennym pracował w wyuczonym zawodzie w Niemczech i był specjalistą ds. budownictwa. W lipcu 1940 r. został powołany do armii niemieckiej i przydzielony do Zbrojeń i Gospodarki Wojennej Wehrmachtu. W 1941 r. skierowano go do Grecji, gdzie był szefem placówki nadzorującej grecki przemysł zbrojeniowy.[...]

miniatura
Historia
/
Jan Kliber

Domy modlitwy na Śląsku Cieszyńskim cz. 1

- 240 lat patentu tolerancyjnego W kolejnych numerach „Zwiastuna Ewangelickiego” w oparciu o książkę Jana Klibera „Radość z domu Bożego” wydaną przez Wydawnictwo Augustana w 2013 roku będziemy prezentować domy modlitwy – kościoły powstałe po patencie tolerancyjnym i znajdujące się dzisiaj na terenie Polski. Wkrótce po objęciu samodzielnych rządów, które nastąpiło 29 listopada 1780 roku, cesarz Austrii Józef II rozpoczął wprowadzanie projektu szeroko zakrojonych reform państwa. Jedną z nich było wprowadzenie tolerancji religijnej dla tzw. „akatolików”, a więc w praktyce dla protestantów oraz wyznawców prawosławia. Zmiana ta wpisywała się w szerszy pakiet nowelizacji polityki kościelnej. To właśnie te zmiany, mające na celu osłabienie roli Kościoła w państwie, były głównym elementem polityki cesarza, zwanej[...]

miniatura
Historia
/
Łukasz Barański

Rozstanie z mitem ofiary

– austriacki Kościół ewangelicki mierzy się z nazistowską przeszłością kraju   Kościół Ewangelicki Augsburskiego i Helweckiego Wyznania w Austrii mierzy się ze swoją trudną przeszłością z lat 1938-1945. Przez wiele lat po drugiej wojnie światowej opinia publiczna w Austrii żyła w przekonaniu, podtrzymywanym przez polityków i media, że kraj ten był „pierwszą ofiarą agresji Hitlera”. Obalanie tego mitu jest trwającym wciąż i bolesnym dla Austriaków procesem. Jednym z jego elementów jest wydana niedawno książka o ewangelickich księżach w leżącym na terenie Austrii obozie koncentracyjnym w Mauthausen – założonym jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Niełatwy proces obalania mitu ofiary, rozpoczęty w latach 80. XX wieku, trwa do dzisiaj. Ważnym głosem w tej sprawie jest zaangażowanie Kościoła ewangelickiego, który[...]

miniatura
Historia
/
Filip Lipiński

Społecznik, redaktor, duszpasterz robotników

– ks. Jan Stanisław Fabian (1875-1907)   O wielu wybitnych duchownych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce pamiętamy, nazywając od ich nazwisk instytucje bądź odsłaniając poświęcone im tablice pamiątkowe. Wielu jednak zasłużonych księży zostało w toku dziejów zapomnianych, chociaż ich życiorysy odsłaniają interesujące oblicze krajowego luteranizmu. Taką postacią jest niewątpliwie ks. Jan Stanisław Fabian, którego krótkie, bo raptem 32-letnie życie pozostawiło obfite ślady zaangażowania, poświęcenia, człowieczeństwa i miłości bliźniego. Jan Stanisław Fabian przyszedł na świat 14 stycznia 1875 roku w Suchedniowie, w dzisiejszym województwie świętokrzyskim. Urodził się w rodzinie Aleksandra Fabiana (1847-1911), znanego warszawskiego lekarza oraz Anny Marii z domu Stockmann (1848-1935), córki kaliskiego superintendenta ks.[...]

miniatura
Historia
/
Redakcja

Kalendarium rocznic

Jakub Glass 12.01.1864-21.05.1942 80 lat temu zmarł działacz narodowy i ewangelicki z Warszawy. Jego przodkowie wywodzili się z Warmii i nosili nazwisko Głaz. Był synem sędziego, sam też studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego do 1888 r. Następnie uzupełniał wiedzę w Heidelbergu. W latach 1892-1917 pracował jako pisarz hipoteczny. W okresie międzywojennym wykładał na uniwersytecie prawo hipoteczne. W latach 1917-1920 był prokuratorem Sądu Najwyższego, a potem jego sędzią do 1926 r. Działał także jako rejent i adwokat. Przyczynił się do unowocześnienia prawa hipotetycznego w Królestwie Polskim. Aktywnie działał na rzecz Polaków na Mazurach i Śląsku. W 1918 r. należał do komisji przygotowującej materiały, a w marcu 1919 r. był w delegacji Mazurów, która uczestniczyła w konferencji pokojowej w Paryżu. Działał w[...]

miniatura
Historia
/
Filip Lipiński

Ewangelicy z Bełchatowa i okolic

– w 185. rocznicę powstania parafii   Jest miastem kojarzącym się dziś przede wszystkim z położoną nieopodal kopalnią węgla brunatnego, największą w Europie konwencjonalną elektrownią węglową oraz z siatkówką na wysokim poziomie. Odwiedzając dzisiejszy Bełchatów trudno odnaleźć ślady jego dawnej wielokulturowej przeszłości. W przeszłości jednak luteranie odgrywali znaczącą rolę w krajobrazie wyznaniowym i kulturowym tak miasta, jak i powiatu. Jeszcze w pierwszej połowie ubiegłego stulecia było to miasto, w którym Polacy stanowili mniejszość. Przed wybuchem II wojny światowej największą grupę tworzyli Żydzi. Również ewangelicy odcisnęli swój ślad w historii miasta. Dzisiaj ewangelicyzm w Bełchatowie reprezentowany jest z jednej strony przez ewangelików reformowanych, którzy do samego miasta przybyli z pochłoniętych przez[...]

POLECAMY TAKŻE
Polecamy Widzenia własne
/
Edyta Badura

Przeczekać grzmoty i błyskawice

Na przestrzał Polecamy
/
Marek Cieślar

Pokuta

Bóg i My Polecamy
/
ks. Łukasz Gaś

Jak będzie w niebie?