miniatura

Andrzej Kotula 10.02.1822-10.10.1891 Dwieście lat temu w Grodziszczu (obecnie należy do gminy Cierlicko w Czechach) urodził się znany działacz na Śląsku Cieszyńskim. Był szóstym z trzynaściorga dzieci Józefa Kotuli. Ukończył szkołę ewangelicką w Grodziszczu, następnie gimnazjum ewangelickie w Cieszynie. Naukę kontynuował w Bratysławie, a studia prawnicze w Wiedniu. Brał udział w 1948 r. w Zjeździe Słowiańskim w Pradze (spotkanie przedstawicieli narodów słowiańskich). Razem z Pawłem Stalmachem ze Śląska Cieszyńskiego zaprotestowali przeciwko włączeniu ich do sekcji czeskiej. Jako Polacy chcieli być w sekcji polskiej. Rok później odrzucono jego kandydaturę na stanowisko profesora przyrody w gimnazjum w Cieszynie z powodu udziału w Zjeździe Słowiańskim. Rozpoczął więc pracę w sądzie w Cieszynie. Później był urzędnikiem[...]

miniatura

– w 130. rocznicę urodzin ks. Martina Niemöllera   Przed 130 laty, 14 stycznia 1892 roku, przyszedł na świat Martin Niemöller. Obok ks. Dietricha Bonhoeffera jeden z liderów Kościoła Wyznającego w Niemczech – ruchu opozycyjnego względem Hitlera. Choć Martin Niemöller to postać ewangelikom bardzo dobrze znana, w ostatnich latach wielką karierę robi w przestrzeni publicznej jego wypowiedź o niereagowaniu na aresztowania ludzi, z którymi się nie identyfikujemy. Wydawać by się mogło, że życiorys tej posągowej postaci, jednego z najbardziej znanych więźniów politycznych Hitlera, jest wyłącznie inspirującym przykładem niezłomnego oporu wobec złej władzy i kopalnią antynazistowskich cytatów. Jednak życiorys Niemöllera jest pełen sprzeczności i nieoczywistych zwrotów. Ten nieprzejednany bojownik o pokój i sprawiedliwość był też[...]

miniatura

Jan Heweliusz 28.01.1611-28.01.1687 Gdański astronom i matematyk zmarł 335 lat temu. Pochodził z zamożnej, niemieckojęzycznej, luterańskiej rodziny browarników. W 1618 r. rozpoczął naukę w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. Od 1630 r. studiował prawo w Lejdzie. Zajmował się także optyką, mechaniką i matematyką. Podróżował po Europie – odwiedził Niderlandy, Anglię i Francję, a w 1634 r. wrócił do Gdańska i przejął interesy od ojca. Ożenił się z Katarzyną Rebeschke. Żona w posagu wniosła kolejny browar oraz kamienice, na których dachach zorganizował obserwatorium astronomiczne. Wyposażył je w stworzone przez siebie przyrządy. W 1641 r. rozpoczął regularne obserwacje planet, komet, Księżyca, plam słonecznych, księżyców Jowisza, pierścieni Saturna. W 1647 r. opublikował po łacinie pierwszą pracę, która w historii astronomii[...]

miniatura

Krystyna Roy 18.08.1860-27.12.1936 Na Słowacji 85 lat temu zmarła znana pisarka, diakonisa, działaczka ruchu abstynenckiego. Urodziła się w Starej Turze, gdzie spędziła większość swojego życia. Jej ojciec, Juliusz Roy, był przez 37 lat proboszczem miejscowej parafii. Początkowo uczyła się w domu, w wieku 12 lat wyjechała do Bratysławy, gdzie w szkole wydziałowej nauczyła się języka niemieckiego. Po śmierci ojca w 1884 r. postanowiła nieść pomoc biednym i potrzebującym opieki. Wspólnie z siostrą nawiązały kontakt z ruchem przebudzeniowym i rozpoczęły pracę z dziećmi. Razem napisały 200 pieśni i ok. 130 przetłumaczyły, aby stworzyć rodzimy śpiewnik i korzystać ze słowackiej twórczości, m.in. w pracy z dziećmi. W 1904 r. otworzyły sierociniec Chalúpka, a w 1911 r. doprowadziły do wybudowania szpitala. Siostry założyły także[...]

miniatura

– rocznicowe wspomnienie ks. Jerzego Kahané   Godną przypomnienia postacią jest ks. Jerzy Kahané (1901-1941). W roku bieżącym minęła 120. rocznica urodzin duchownego i 80 lat od jego przedwczesnego, męczeńskiego zgonu. Ten działacz na rzecz polskości i zaangażowany duszpasterz, w ekumenicznym myśleniu wyprzedał swój czas. Urodził się 27 maja 1901 roku w Warszawie, w ewangelickiej rodzinie Józefa Kahané (według form językowych stosowanych przed wojną Józefa Kahanego), urzędnika prywatnego i Stefanii z domu Rozenbaum. Miał brata bliźniaka Aleksandra Kahané, dobrze zapowiadającego się ekonomistę, urzędnika Ministerstwa Przemysłu i Handlu oraz dwie starsze siostry, których imion obecnie nie znamy. Ukończył parafialne gimnazjum im. Mikołaja Reja. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, jak wielu innych uczniów i absolwentów tej[...]

miniatura

Artur Oppman 14.08.1867-4.11.1931 Polski poeta okresu Młodej Polski, publikował pod pseudonimem Or-Ot, zmarł 90 lat temu. Urodził się w Warszawie. Pochodził z niemieckiej rodziny mieszczańskiej, która w 1708 r. przybyła do Polski z Turyngii. Uczęszczał początkowo do II Gimnazjum w Warszawie, jednak zrażony silną rusyfikacją szkoły, przeniósł się do Szkoły Handlowej im. Leopolda Kronenberga w Warszawie. Tam podjął swoje pierwsze próby poetyckie. Jego młodzieńcze utwory były drukowane w „Kurierze Warszawskim”, „Wędrowcu” i „Kurierze Codziennym”. W latach 1883-1885 publikował również w „Tygodniku Ilustrowanym”, „Kłosach” i „Świcie”. Brał udział w życiu narodowym warszawskiej młodzieży – jego patriotyczne wiersze krążyły w odpisach. W latach 1890-1892 studiował filologię polską[...]

miniatura

ks. Jerzy Badura 4.04.1845-2.09.1911 110 lat temu zmarł działacz narodowy na Śląsku, duchowny i pisarz religijny. Urodził się w Drogomyślu na Śląsku Cieszyńskim. Uczył się w ewangelickim gimnazjum w Cieszynie. Jako 17-latek założył polski związek Wzajemność, aby móc uczyć się dziejów i literatury polskiej. Studiował w Wiedniu na Wydziale Teologicznym i Filozoficznym, gdzie założył stowarzyszenie akademickie Ognisko dla Polaków. W 1868 r. zdał egzamin teologiczny i na dalsze studia udał się do Lipska. Władza uważała go za narodowca, więc nie dostał pracy na Śląsku Cieszyńskim. Został wikariuszem w alpejskiej dolinie w Karyntii. W 1870 r. władze odrzuciły jego podanie o zatrudnienie w Drogomyślu; objął stanowisko księdza i katechety w Krakowie. Przegrał wybory na stanowisko I proboszcza w Cieszynie po odejściu ks. Leopolda Otto.[...]

miniatura

– czyli o mazurskich kazaniach z Mrągowa   Na Mazurach, na obszarze historycznego pruskiego terytorium plemiennego Galindii, leży piękne miasteczko Mrągowo – po mazursku Ządzbork, po niemiecku Senseburg. Zostało założone na początku XV wieku. Przywilej lokacyjny otrzymało około roku 1407. Od 1946 roku nosi imię znakomitego uczonego i duchownego ewangelickiego ks. Krzysztofa Celestyna Mrągowiusza (1764-1855). W mieście tym od 1528 roku istnieje parafia ewangelicka, która jeszcze na początku XX wieku liczyła 8200 dusz, w tym około 5000 Mazurów. Obecnie powiatowe Mrągowo liczy 22000 mieszkańców, a parafia ewangelicka ponad 300 dusz. Miasto jest znane głównie z organizowanego od 1982 r. nad jeziorem Czos dorocznego Pikniku Country. Natomiast wśród ewangelików kojarzone jest z miejscem spotkań w ramach Tygodnia Ewangelizacyjnego. Do Mrągowa mam do[...]

miniatura

Cecylia Gerwin 1.08.1906-26.10.1943 W Odessie 115 lat temu urodziła się Cecylia Gerwin. Jej ojciec Fryderyk Artur Gerwin był urzędnikiem biurowym. W obawie przed zawieruchą wojenną i rewolucyjną rodzina w 1917 r. wyjechała do Łomży. Cecylia miała pięcioro rodzeństwa: Elwirę (ur. 1904) – germanistkę i muzyczkę, Artura (ur. 1909) – księdza, Emilię (ur. 1915) – ekonomistkę, Ryszarda (ur. 1919) – lekarza i Henryka (ur. 1921) – ekonomistę. Jej matka, Marta Gerwin z Kolbergów, studiowała dzieła teologiczne i filozoficzne. Była bardzo pobożna. Dbała o rozwój intelektualny swoich dzieci i wnuków. Cecylia Gerwin po maturze w 1926 r. studiowała na Wydziale Teologii Ewangelickiej na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończyła go jako pierwsza w Polsce kobieta. W 1934 r. uzyskała tytuł kandydata teologii (odpowiednik doktoratu). Pracowała jako[...]

miniatura

– tożsamość cisownickich ewangelików   Patent tolerancyjny cesarza Józefa II z dnia 13 października 1781 roku zezwolił mniejszościom wyznaniowym, w tym ewangelikom, na budowę kościołów – domów modlitwy, jak i zakładanie szkół. Wykorzystali tę cesarską „łaskę” ewangelicy z Cisownicy i założyli pierwszą prywatną szkołę wyznaniową. Według przepisów patentu tolerancyjnego społeczność ewangelicka Cisownicy spełniała warunki do budowy własnego kościoła i utworzenia samodzielnego zboru. Dlaczego do tego nie doszło, dziś już nie wiadomo. Szkoła Szkoła mieściła się w prywatnym pomieszczeniu. Pierwszym nauczycielem był Jan Pellar z Cisownicy. W roku 1835 z inicjatywy ks. Karola Kotschego, ustrońskiego proboszcza wybudowano pierwszy samodzielny budynek szkolny, który w 1850 r. przyozdobiono wieżyczką, a na niej umieszczono dwa[...]