– wystawa i spotkania w Lublinie
Maj upłynął w Lublinie pod znakiem Pisma Świętego. W dniach od 6 do 29 maja 2025 roku w Miejskiej Bibliotece im. H. Łopacińskiego miała miejsce niezwykła wystawa pt. Historia Biblii. Organizatorami wystawy były: Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Lublinie oraz Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lublinie. Partnerami wydarzenia: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II oraz Lubelski Oddział Polskiej Rady Ekumenicznej.
Kamienne tablice, rękopisy i druki
Całość zbiorów pochodziła od prywatnych fundatorów i Kościołów. Wystawa, jak sama nazwa wskazuje, miała na celu przybliżenie zwiedzającym dziejów Biblii. Dlatego znalazły się na niej zarówno kamienne tablice, podobne do tych, na których zapisano najstarsze fragmenty Pisma Świętego w języku paleohebrajskim, jak i inne materiały, na których przez wieki utrwalano tekst biblijny: pergaminy, czyli wyprawione skóry zwierzęce czy papirusy – karty wytworzone z łodyg trzciny. Nie zabrakło oczywiście wydań drukowanych Biblii, w tym Biblii Gutenberga – pierwszej w historii wydrukowanej w 1455 roku książki. Duże wrażenie robiła na zwiedzających replika maszyny drukarskiej z XV wieku, z działaniem której można się było zapoznać. Warto wspomnieć, że jeśli ręczne przepisanie Biblii w średniowieczu zabierało kopiście około dwa i pół roku, to Gutenberg dzięki swojemu wynalazkowi mógł w tym samym czasie wydrukować aż 200 egzemplarzy tej najpopularniejszej w świecie księgi.
We wszystkich językach
Wartością wystawy było to, że każdy zwiedzający nie tylko przyglądał się, ale też mógł wziąć do ręki zebrane eksponaty. Były wśród nich nie tylko kopie rękopisów tekstów biblijnych napisanych w językach oryginalnych – hebrajskim, aramejskim i greckim – na pergaminie i papirusie, ale też faksymile i reprinty pierwszych tłumaczeń Biblii na język łaciński (Wulgata) i języki narodowe: niemiecki – Biblia Marcina Lutra, Biblia zuryska, angielski – Biblia genewska, Biblia Wiliama Tyndale, Biblia Króla Jakuba, czeski – Biblia kralicka i oczywiście polski – Biblia królowej Zofii, Biblia Stanisława Murzynowskiego, Psalmy Jana Kochanowskiego, Biblia Leopolity, Biblia brzeska, Biblia nieświeska, Biblia Jakuba Wujka, Biblia gdańska, Biblia warszawska, Biblia ekumeniczna.
Na wystawie pojawiły się też takie perełki, jak Biblia napisana po śląsku, koreańsku, czy w języku Braille’a. Szczególną wartość dla regionu, do którego wystawa zawitała, miała prezentacja ewangeliarzy cyrylickich pochodząca z biblioteki prawosławnego arcybiskupa lubelskiego i chełmskiego Abla. Niestety na wystawę ostatecznie nie dotarła Biblia Matki Ewy, odnaleziona niedawno w Ustroniu i będąca w posiadaniu prywatnego kolekcjonera. Biblia ta ma unikatową wartość, ponieważ jest opatrzona wieloma notatkami, podkreśleniami i komentarzami tej wybitnej, znanej na całym świecie z dobroczynności, ewangeliczki.
Rozmowy o Piśmie Świętym
W ramach wydarzenia odbył się także cykl paneli dyskusyjnych poświęconych Biblii. Pierwszy z nich, 6 maja, dotyczył przekładów Pisma Świętego na język polski. Wzięli w nim udział prof. Dariusz Chemperek (UMCS) – literaturoznawca, historyk, autor podręczników do języka polskiego oraz prof. Kalina Wojciechowska (CHAT) – biblistka, tłumaczka tekstów biblijnych, teolożka. Oboje reprezentowali Kościół Ewangelicko-Augsburski, oboje też podkreślali, że najlepszymi tłumaczami Biblii były zawsze osoby, które łączyły w sobie wybitne zdolności filologiczne i wiedzę teologiczną. Prof. Chemperek przybliżył słuchaczom wiedzę na temat dawnych tłumaczeń Biblii na język polski, natomiast prof. Wojciechowska podzieliła się z audytorium informacjami dotyczącymi najnowszych tłumaczeń Biblii na język polski, w tym wieloma ciekawostkami dotyczącymi przekładu ekumenicznego, w przygotowaniu którego sama brała udział. Spotkanie to prowadził ekumenista z Kościoła Rzymskokatolickiego ks. prof. Sławomir Pawłowski.
Następne dwie debaty, 12 i 19 maja, dotyczyły odpowiednio: dziejów Nowego Testamentu i dziejów Starego Testamentu. Tak jak poprzednio, w obu panelach dyskusyjnych udział wzięli wybitni eksperci. O Nowym Testamencie, jego genezie, a także najstarszych jego odpisach mówili: prof. Krzysztof Mielcarek (KUL) z Kościoła Rzymskokatolickiego oraz dr Adam Grześkowiak z Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego.
O dziejach Starego Testamentu i recepcji Biblii hebrajskiej w dzisiejszym Izraelu opowiadali natomiast ks. prof. Mirosław Wróbel (KUL) i prof. Sławomir Jacek Żurek (KUL) – obaj wyznania rzymskokatolickiego.
Panele moderowali odpowiednio: pastor Taras Semeniuk z Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego oraz niżej podpisany.
Prelegenci swoimi wystąpieniami przenieśli słuchaczy do czasów starożytnych, kiedy tekst biblijny zarówno Starego jak i Nowego Testamentu był redagowany, a wcześniej jeszcze ustnie przekazywany przez pobożnych Żydów – z ojca na syna. Ciekawostką natomiast jest fakt, że do dnia dzisiejszego nie zachował się nawet skrawek oryginalnego tekstu biblijnego. Wszystkie dostępne nam dziś fragmenty Biblii, w tym te sensacyjnie odkryte w 1947 roku w jaskiniach Qumran nad Morzem Martwym, to tylko rękopisy-kopie, choć o bezcennej wartości.
Ostatni panel dyskusyjny, który odbył się 26 maja, dotyczył roli Biblii w modlitwie osobistej i wspólnotowej. Prelegenci reprezentujący cztery wyznania: ks. prof. Sławomir Pawłowski (rzym.), ks. dr Andrzej Konachowicz (praw.), pastor Remigiusz Krok (adw.) i niżej podpisany, reprezentujący luteranizm, ukazywali z perspektywy swoich Kościołów miejsce, jakie Biblia w nich zajmuje. Nie brakowało pytań z sali, które pojawiały się podczas każdego z paneli, bowiem w kameralnej przestrzeni biblioteki spotkania te zbierały każdorazowo liczne grono słuchaczy. Dla szerszej publiczności wszystkie cztery panele dyskusyjne zostały zarejestrowane i udostępnione w mediach społecznościowych wymienionych Kościołów.
Księga i jej czytelnicy
Wystawie towarzyszyła też akcja ręcznego przepisywania Ewangelii Jana, w której wzięło udział wielu zwiedzających, w tym uczniowie szkół podstawowych i średnich.
W sumie przez pomieszczenia biblioteczne przewinęło się w tym czasie 1500 zwiedzających. A podsumowaniem tego wspólnego międzywyznaniowego przedsięwzięcia było nabożeństwo w lubelskim zborze adwentystów.
Wystawa i towarzyszące jej wydarzenia pokazały, że historia Biblii dotyczy nie tylko tej księgi, która swój kształt przybierała przez blisko 3500 lat na terenie Izraela, ale jest historią wielu milionów ludzi na całym świecie, którzy tę księgę brali do ręki, czytali i jej słowem żyli. Nie jest bowiem przesadnym stwierdzenie, że Biblia, jak żadna inna księga, od wieków kształtowała i po dziś dzień kształtuje wiarę kolejnych pokoleń, nadaje wielu sens życia i buduje właściwą perspektywę w relacji do Boga i drugiego człowieka.
Grzegorz Brudny
zdjęcia ks. Grzegorz Brudny, pastor Taras Semeniuk
„Zwiastun Ewangelicki” 12/2025
