– podsumowanie roku 2023 oraz rozwiązywanie trudnych problemów
W dniach 5-7 kwietnia 2024 roku odbyła się w Warszawie trzecia sesja XV Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Synod rozpoczął się w piątek nabożeństwem z Sakramentem Ołtarza.
Kazanie wygłosił bp Marian Niemiec, który podkreślił rolę Ducha Świętego w budowaniu jedności w Kościele i procesie pojednania między ludźmi. Biskup diecezji katowickiej zwrócił uwagę na konieczność walki z pychą, która stanowi zagrożenie dla jedności oraz pojednania, podkreślając, że tylko poprzez Ducha Świętego jest możliwe osiągnięcie prawdziwej jedności w różnorodności. Biskup wezwał do pokładania nadziei w Chrystusie, podkreślając, że ta nadzieja jest darem Ducha Świętego i ma konkretny, trwały charakter. Dodał również: „Ten świat potrzebuje nadziei, potrzebuje Ducha Odnowiciela, potrzebuje nas. Nas, którzy jesteśmy pojednaną, odnowioną jednością”. Po nabożeństwie pozdrowienia synodałom przekazali goście: bp Semko Koroza (Kościół Ewangelicko-Reformowany) i ks. superintendent Andrzej Malicki (Kościół Ewangelicko-Metodystyczny).
W pierwszej części obrad przedstawione zostały sprawozdania z działalności rady synodalnej, konsystorza, biskupa Kościoła oraz sprawozdanie finansowe za 2023 rok. Biskup Kościoła Jerzy Samiec w swoim sprawozdaniu przedstawił bieżące wydarzenia, podsumowanie prac Komisji Historycznej Kościoła oraz planowane działania związane z przyszłością Wydawnictwa Augustana.
Przedstawił też informacje o zgłoszeniu nadużycia seksualnego (innej czynności seksualnej), które dotyczyło zdarzeń mających miejsce kilkanaście lat temu, z udziałem osoby powyżej 15 roku życia. W sierpniu 2023 roku wpłynęło zgłoszenie dotyczące nadużycia seksualnego. Władze Kościoła potraktowały to zgłoszenie z należną powagą i powołały zespół, celem zbadania sytuacji oraz podjęcia dalszych decyzji. W toku rozpoznawania sprawy odbyło się szereg spotkań zarówno z osobą pokrzywdzoną, jak i sprawcą. Na początkowym etapie rozważano, zgodne z obowiązującą procedurą, wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Po konsultacjach ze specjalistami prawa karnego stwierdzono, że na gruncie jego przepisów istnieją uzasadnione wątpliwości w kwestii przedawnienia karalności czynu. Niepewność co do upływu terminu karalności czynu w świetle przepisów kodeksu karnego spowodowała, że przedawnienie mogłoby nastąpić także w świetle kościelnych przepisów dyscyplinarnych, co wykluczyłoby ukaranie sprawcy. Decyzję o ewentualnym zgłoszeniu sprawy do prokuratury pozostawiono pokrzywdzonej, deklarując zarazem pełną gotowość do udzielenia jej w tej sprawie pełnej pomocy prawnej i finansowej.
W związku ze stanowczym zamiarem władz Kościoła, aby przyjąć odpowiedzialność za wyrządzoną krzywdę i wspierać pokrzywdzoną, zdecydowano się na inne, nietypowe rozwiązanie, mając na względzie prze-de wszystkim dobro pokrzywdzonej i w jak największym stopniu spełnienie jej oczekiwań i potrzeb w tej sytuacji. Wśród nich jest również prowadzenie wyważonej polityki informacyjnej i nieujawnianie danych, które w tak niewielkim środowisku mogłyby umożliwić dotarcie do pokrzywdzonej. Kościół dokłada wszelkich starań, aby pozostała ona anonimowa i aby osobiste, bolesne szczegóły jej życia nie stały się obiektem zainteresowania środowiska lokalnego, kościelnego i mediów.
Sprawca przyznał się do czynu i przyjął na siebie pełną odpowiedzialność za jego popełnienie. Został zobowiązany do podjęcia terapii oraz poddawania swojej pracy ścisłej superwizji. Przyjął zakaz bezpośrednich i pośrednich kontaktów z pokrzywdzoną. Zrezygnował z kandydowania na wybieralne stanowiska w Kościele na okres 10 lat z możliwością przedłużenia tego okresu. Na forum synodu wygłosił oświadczenie potwierdzające swoją odpowiedzialność za krzywdę, którą zadał i wyraził skruchę z powodu swojego czynu. Podobne oświadczenie sprawca wygłosił także na forum lokalnym. Poddał się tym samym ścisłej kontroli społecznej swojego obecnego postępowania.
Synod Kościoła stanowczo potępił czyn sprawcy oraz wyraził głębokie współczucie i zrozumienie dla cierpienia pokrzywdzonej. Synod podjął też prace nad nowelizacją istniejących w prawie kościelnym regulacji, tak aby uwzględnić w nich wnioski płynące z tego postępowania, zwłaszcza pod kątem praw i potrzeb osób pokrzywdzonych przemocą lub nadużyciami seksualnymi.
Dzień synodałowie zakończyli modlitwą i rozważaniem Słowa Bożego przygotowanym przez bpa Adriana Korczago, który zachęcił do refleksji nad doświadczeniem winy na kanwie Psalmu 130 i powiedział: „Być człowiekiem to znaczy być winnym. Poczucie winy jest następstwem grzechu, zachwianych relacji z Bogiem i ludźmi (por. 1 Mż 8,21; Rz 3,23). Brzemię win, z którym człowiek próbuje się uporać, widoczne jest w niepowodzeniach podejmowanych relacji międzyludzkich”. Przypomniał też, że odzyskanie nadziei i uwalnianie się od winy jest możliwe dzięki Bożej łasce i przebaczeniu.
Sobotnie obrady rozpoczęły się modlitwą i rozważaniem biblijnym przygotowanym przez Adama Marka. Następnie, w drugiej części swojego sprawozdania, biskup Kościoła przedstawił sprawę zgłoszeń na temat podejrzeń nieprawidłowości w Ewangelickim Duszpasterstwie Wojskowym. Z początkiem marca 2024 roku do bp. Jerzego Samca wpłynęły pisemne zgłoszenia od części kapelanów wojskowych o nieprawidłowościach w EDW. Zgłoszenia te odnosiły się do niewłaściwego traktowania podwładnych i dotyczyły Ewangelickiego Biskupa Wojskowego i jego zastępcy.
Konsystorz Kościoła, po zapoznaniu się z listami zgłaszających, podjął uchwały o prewencyjnym zawieszeniu w obowiązkach Ewangelickiego Biskupa Wojskowego i jego zastępcy na okres jednego miesiąca, zobowiązując ich do wzięcia w tym czasie urlopu w EDW, a także wszczął procedurę wyjaśniającą, powołując do jej przeprowadzenia niezależną komisję.
Synod Kościoła zajmował się sprawą w związku z odwołaniami od uchwał konsystorza, które wnieśli obaj zawieszeni duchowni. Synod utrzymał w mocy zaskarżone uchwały konsystorza. Z kolei konsystorz, w oparciu o raport z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, na początku kwietnia zdecydował o wszczęciu kościelnego postępowania dyscyplinarnego w sprawie.
Jako że prawo kościelne zakłada zawieszenie przy postępowaniu dyscyplinarnym, lecz zawieszenie takie nie przekłada się automatycznie na stosunki służbowe (pracownicze) kapelanów w EDW, władze kościelne zdecydowały o odwołaniu ze służby Ewangelickiego Biskupa Wojskowego i jego zastępcy na czas trwania kościelnego postępowania dyscyplinarnego. Jeśli w wyniku prowadzonego postępowania nie zostaną potwierdzone zgłoszone nieprawidłowości, wskazane osoby będą przywrócone do służby w EDW. Obecnie obowiązki zwierzchnika EDW pełni najstarszy stopniem kapelan – ks. ppłk Tomasz Wola.
Synod przyjął uchwałę zobowiązującą komisję prawną do podjęcia prac nad przepisami prawa kościelnego regulującymi postępowanie w sprawach nadużywania władzy i niewłaściwego traktowania podwładnych, w tym w szczególności zjawisk takich, jak mobbing. Komisja ma za zadanie stworzyć zasady zgłaszania zachowań, które noszą znamiona nadużycia władzy oraz postępowania w takich sytuacjach. Szczególnie ważne będzie uwzględnienie ochrony osób, które dokonują takich zgłoszeń.
W popołudniowej części obrad przyjęto sprawozdania z duszpasterstw i instytucji kościelnych za rok 2023 oraz pracowano nad wnioskami, które wpłynęły na sesję. Synod m.in. zatwierdził kandydaturę ks. Zbigniewa Obracaja na sędziego sądu dyscyplinarnego, przyjął uchwałę o reformie statutu Diakonatu Żeńskiego „Eben-Ezer” w Dzięgielowie i zdecydował, że rok 2025 będzie Rokiem Wyznania Wiary. Synod również uregulował prawnie rolę i miejsce służby pomocniczej ewangelistów (świeckich kaznodziejów, predykantów) w Kościele. Będą oni mogli wspomóc osoby ordynowane w służbie kaznodziejskiej czy prowadzeniu tzw. godzin biblijnych. Rada synodalna nada też bieg pracom nad uregulowaniem zatrudnienia świeckich katechetów, nad sytuacją prawną młodzieży oraz nad nowymi przepisami dotyczącymi wyborów członków Synodu Kościoła, które będą uwzględniały parytety wiekowe i płciowe.
Synodałowie kolejny dzień obrad zakończyli modlitwą i rozmyślaniem, które prowadziła Bożena Polak.
W niedzielę synodałowie wzięli udział w nabożeństwie w kościele Świętej Trójcy. Kazanie wygłosił ks. Tomasz Bujok. Nabożeństwo zakończyło trzecią sesję XV Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska
„Zwiastun Ewangelicki” 8/2024
