– delegaci przygotowują się do Zgromadzenia Ogólnego
Zgromadzenie Ogólne Światowej Federacji Luterańskiej spotka się we wrześniu w Krakowie po raz trzynasty. Patrząc na kolejne etapy przygotowań do obrad, można pokusić się już dzisiaj o wskazanie zagadnień, które będą szczególnie istotne dla delegatów Kościołów luterańskich.
Zgromadzenie obradować będzie pod hasłem Jedno Ciało, jeden Duch, jedna nadzieja, co jest bezpośrednim odwołaniem do Listu do Efezjan 4,4-6. Temat ten, będący wynikiem prac komisji złożonej z reprezentantów wszystkich siedmiu regionów geograficznych ŚFL, jest punktem wyjścia do dyskusji.
Jego zatwierdzenie rozpoczęło przygotowanie materiałów wprowadzających w temat. Szybko powstała broszura wprowadzająca, a także – ponownie w gronie reprezentującym wszystkie regiony ŚFL – rozpoczęto prace nad Przewodnikiem studyjnym Zgromadzenia Ogólnego. Omówiono w nim poszczególne elementy tematu zgromadzenia. Zaczyna się on refleksją nad jednością, następnie zajmuje się kolejno tematami w rozdziałach: Jedno Ciało, Jeden Duch, Jedna nadzieja. Jeśli spojrzy się do tych materiałów, widać wyraźnie, że punktem wyjścia w omówieniu poszczególnych wątków jest diagnoza sytuacji, z którymi spotykają się chrześcijanie w dzisiejszym świecie. W odpowiedzi na nie sięgnięto do materiału biblijnego i teologicznej tradycji luteranizmu – po to, by wesprzeć refleksję nad wyzwaniami, które łączą się z poszczególnymi elementami tematu zgromadzenia.
To „oddolne” podejście jest dobrze zakorzenione w pracach ŚFL, a jego początki sięgają roku 1970, kiedy to na V Zgromadzeniu Ogólnym przedstawiciele globalnego południa oraz młodzieży domagali się, by zmienić sposób prac. Od tej pory nie miały się one skupiać na typowej północnoatlantyckiej refleksji akademickiej nad analizowanymi tematami, ale szukać powiązania z kontekstem i realiami życia poszczególnych Kościołów członkowskich i ich delegatów.
Regionalne spotkania przygotowawcze
To właśnie delegaci będą najważniejszymi osobami w kreowaniu debaty na zgromadzeniu oraz jego wyników, czy to w postaci Posłania Zgromadzenia Ogólnego, czy też poszczególnych rezolucji. By pozwolić się im lepiej przygotować do obrad, dla wszystkich regionów ŚFL zorganizowano spotkania przygotowawcze. Trzy regiony europejskie spotkały się w Oksfordzie (Wielka Brytania) 21-24 marca, regiony Ameryki Łacińskiej i Ameryki Północnej spotkały się w Bogocie (Kolumbia) 17-21 kwietnia, region Afryki w Nairobi (Kenia) 8-13 maja i wreszcie region Azji w Kuala Lumpur (Malezja) 13-19 czerwca.
Każde ze spotkań przygotowawczych miało kilka celów. Po pierwsze, regionalne decyzje co do składu kandydatów do Rady ŚFL na kolejną kadencję. Po drugie, zapoznanie z procedurami zgromadzenia. Po trzecie – i z naszej perspektywy najważniejsze – rozpoczęcie wspólnej refleksji nad tematem zgromadzenia. W ramach tej ostatniej na każdym ze spotkań omawiano w różny sposób poszczególne elementy tematu, co zostało odzwierciedlone w Posłaniach poszczególnych spotkań przygotowawczych. Także one powstawały „oddolnie”. Grupy odpowiedzialne za ich redakcję miały za zadanie uważnie słuchać obrad i oddać w tekście te tematy i wątki, które w nich były szczególnie obecne. Taki projekt był każdorazowo poddawany dyskusji i zatwierdzany.
Posłania regionalnych spotkań przygotowawczych, a także spotkań przygotowawczych dla młodzieży, kobiet i – po raz pierwszy w historii ŚFL – mężczyzn, zostaną odczytane na jednej z pierwszych sesji Zgromadzenia Ogólnego w Krakowie jako punkt wyjścia do dalszych prac. Dlatego właśnie na podstawie Posłań wszystkich spotkań przygotowawczych można pokusić się o wskazanie, które tematy zajmują w kontekście obrad Zgromadzenia Ogólnego globalną wspólnotę luterańską i mogą się stać przedmiotem szerszej dyskusji w Krakowie.
Wspólne tematy
Kilka tematów powtarza się we wszystkich Posłaniach. Chyba najważniejszym z nich jest temat jedności luterańskiej wspólnoty. Jedności, która nie jest jednolitością, ale mieści w sobie różnorodność. Różnorodność, która przekłada się na życie Kościoła, poprzez na przykład różnorodność darów poszczególnych jego członków, które mogą się przyczynić do budowania Kościoła. W tej różnorodności jesteśmy powołani do tego, by wspólnie się wspierać i uczyć wzajemnie od siebie, jak realizować naszą misję w świecie. Misję zdefiniowaną w Ewangelii, by nieść nowinę pojednania. Ta nowina dotyczy nie tylko zbawienia, ale niesie w sobie potencjał zmiany świata wokół nas, by był on bardziej sprawiedliwy i przepełniony pokojem. Owa różnorodność to również wyzwanie, na co wyraźnie wskazuje europejskie Posłanie, które wzywa Kościoły członkowskie ŚFL, by uczyły się rozmawiać o tych różnicach, które postrzegamy jako dzielące, w sposób odważny i przepełniony szacunkiem dla wszystkich.
Drugim ze wspólnych tematów jest kształcenie teologiczne i wspólne szukanie teologicznych inspiracji w odpowiedziach na konkretne problemy i wyzwania. To pierwsze dotyczy koordynacji wysiłków na rzecz powstania sieci instytucji wspomagających kształcenie teologiczne. Jest to szczególnie ważne na globalnym południu, gdzie zapewnienie akademickiego wykształcenia teologicznego przyszłym pracownikom Kościoła pozostaje wyzwaniem. To drugie zaś, odnosi się do takich, obecnych już w dyskusjach ŚFL tematów, jak: reagowanie na zmiany klimatu, inkluzyjność, sprawiedliwość płci czy reagowanie na konflikty i działania na rzecz pokoju. Szczególnie to ostatnie nabrało w Europie nowego znaczenia wraz z wojną w Ukrainie, która pokazała ograniczenia postawy pacyfistycznej. Z nowych tematów warto wskazać na podnoszoną w europejskim Posłaniu kwestię zdrowia i dobrostanu psychicznego, która też wymaga teologicznej interpretacji w przestrzeni Kościoła.
Kolejnym wspólnym tematem jest inkluzyjność wspólnoty Kościoła. We wszystkich Posłaniach pojawiały się postulaty kontynuowania obecnych w pracach ŚFL wysiłków na rzecz lepszego włączenia kobiet i młodzieży w procesy decyzyjne Kościołów, czy też szeroko rozumianego brania odpowiedzialności za jego misję. Wskazywano przy tym na dary, które szczególnie młodzi mogą wnieść, by umożliwić Kościołowi wzrastanie we współczesności. W kontekście roli kobiet w Kościołach wskazywano także na szerszy kontekst doświadczania przez nie przemocy i dyskryminacji, a także próby zatrzymania postępu w zakresie promocji praw człowieka i sprawiedliwości między płciami. Dla samej ŚFL istotnym jest także to, że wyraźnie w kontekście inkluzji pojawia się głos o działaniach na rzecz włączenia mężczyzn w życie Kościoła oraz wezwania do rozwijania modeli współpracy międzypokoleniowej.
Wśród tematów obecnych już od lat w pracach ŚFL, a które w Posłaniach spotkań przygotowawczych znalazły powszechne poparcie, jest reagowanie na zmiany klimatyczne i troska o stworzenie. Zarówno w kontekście praktycznych działań podejmowanych przez Kościoły na rzecz zmniejszenia efektów globalnego kryzysu klimatycznego, jak również teologicznej refleksji nad działaniami człowieka, które ma być punktem wyjścia do lepszego realizowania naszego zadania troski o dany nam świat, po refleksję nad brakiem równowagi w sytuacji, gdy konsekwencje działań podejmowanych na globalnej północy ponoszą przede wszystkim społeczności na globalnym południu.
Regionalne akcenty
Obok zagadnień, które powtarzają się we wszystkich Posłaniach regionalnych spotkań przygotowawczych, znalazły się w nich także specyficzne dla danego regionu elementy. Dotyczą one zarówno diagnozy sytuacji Kościołów luterańskich w regionie, jak i tematów i postulatów, które formułowane były jako istotne dla dyskusji na Zgromadzeniu Ogólnym.
Europejskie spotkanie przygotowawcze położyło silny nacisk na wątek nadziei obecny w temacie Zgromadzenia Ogólnego. Wskazano, że w obliczu różnych wyzwań współczesności, takich jak wymuszone migracje, nierówność ekonomiczna, populizm, autorytaryzm i rosnący nacjonalizm, potrzebujemy wiarygodnej nadziei, która zdolna jest zmienić rzeczywistość wokół nas. Tematem istotnym dla europejskich delegatów jest z pewnością wojna w Ukrainie, którą widzą nie tylko w kontekście wyzwań związanych z reagowaniem na nią, ale podkreślali także, że wspólna reakcja ŚFL na potrzeby uchodźców jako potrzeby jednego ciała może być źródłem nadziei. Co ciekawe, tylko w europejskim Posłaniu pojawiła się kwestia doświadczenia pandemii i oceny tego, co na niej straciliśmy, a czego pozytywnego się nauczyliśmy. W kontekście już wspomnianej troski o zdrowie psychiczne pojawiały się też odniesienia do refleksji w europejskich Kościołach nad tym, jak być bardziej diakonijnym Kościołem. Ważnym tematem było także doświadczenie przez europejskie Kościoły utraty członków. W tym kontekście pojawiły się po pierwsze wątki dotyczące większej dostępności przekazu Kościoła, jego języka w nabożeństwie i teologii, czy wykorzystania mediów społecznościowych. Szukając odpowiedzi na te wyzwania wskazano na potencjał młodzieży i osób nieordynowanych w Kościołach. Po drugie, zwrócono uwagę na zmianę sytuacji finansowej Kościołów, co wymaga także przemyślenia wewnętrznych relacji w ŚFL pod kątem jej finansowej stabilności. Przy czym temat ten jest elementem szerszej, trwającej dyskusji o wzajemnych zobowiązaniach Kościołów w związku z przynależnością do jednej wspólnoty Kościołów.
Spotkanie regionalne obu Ameryk w swoich diagnozach podkreślało negatywne skutki polaryzacji i fałszywych informacji rozpowszechnianych poprzez media społecznościowe. Zwróciło także uwagę na negatywną rolę panujących systemów ekonomicznych dla życia społecznego. Podkreślono także zagrożenie ze strony fundamentalistycznych narracji instrumentalizujących obawy przed zmianami, inkluzyjnością, różnorodnością czy równością. Kościoły są widziane w tym kontekście jako bezpieczne miejsca dla rozmowy o tożsamości wiary, a także sprawiedliwości między płciami, relacjami władzy, różnorodności czy seksualności. Zakorzenienie teologii w lokalnym kontekście przybrało w obu Amerykach także postać postulatu interpretacji Wyznania augsburskiego w takim duchu, z okazji jubileuszu jego 500-lecia. Całość refleksji obu Ameryk kończy wskazanie na Kościół jako wspólnotę, która wychodzi na obrzeża, margines społeczeństwa, i działa tam, by wzorem Jezusa radykalnie przyjmować tych, którzy się na nich znajdują.
Delegaci afrykańscy w swoim Posłaniu po pierwsze zwrócili uwagę na fakt, że żyją na kontynencie, na którym populacja w 85% deklaruje się jako religijna. Jednocześnie nie zabrakło krytycznej refleksji nad nadużyciami w obszarze religijnym, których źródłem jest zwodnicze nauczanie, czego przykład stanowią niedawne wydarzenia w Kenii, gdzie samozwańczy pastor doprowadził do śmierci głodowej swoich wyznawców. Niebezpieczeństwem jest także komercjalizacja religii. Duża część postulatów Posłania nakierowana była na lepsze wykorzystanie już istniejących w regionie zasobów oraz lepszą współpracę między Kościołami, na przykład w zakresie misji, budowania potencjału członków Kościoła i kształcenia liderów czy pozyskiwania pomocy rozwojowej. Obecne są w nim także formułowane wprost wezwania do wprowadzenia w Kościołach kwot obowiązujących w gremiach ŚFL (40% mężczyzn, 40% kobiet, 20% młodzieży). Wśród postulatów skierowanych do całej wspólnoty pojawiły się także wezwania do działań na rzecz kształcenia osób pod kątem ich zdolności na rynku pracy, takich jak szkolenia zawodowe czy mentoring. Wreszcie, delegaci afrykańscy sformułowali także postulaty do własnych rządów, obejmujące równość w dystrybucji dostępnych zasobów, zapewnienie wolności wyznania, a także wsparcia religijnych społeczności w ich przeciwdziałaniach wobec tych, którzy nadużywają religii.
Azjatyckie spotkanie przygotowawcze w swoich diagnozach skupiło się na sytuacji Kościołów w regionie jako będących przedstawicielami religijnych mniejszości. To w wielu wypadkach bycie pod stałą presją, a nawet bycie obiektem prześladowań. Jednocześnie delegaci wskazywali na znaczenie dialogu między-religijnego, który będzie angażował wszystkich członków Kościoła w działania na rzecz lepszego współżycia poszczególnych religijnych społeczności. Bycie mniejszością religijną buduje także wrażliwość na los innych mniejszości społecznych, dla których Kościół powinien być otwartym miejscem. Podobnie jak w rozważaniach afrykańskich, także w Azji pojawił się wątek lepszej współpracy regionalnej, również w zakresie pozyskiwania funduszy na różnego rodzaju rozwój działalności Kościołów.
„Zwiastun Ewangelicki” 15-16/2023
