Karol Ernest Wedel

7.01.1813-17.06.1902

Niemiecki cukiernik, założyciel firmy E. Wedel urodził się 210 lat temu w Ihlenfeld.

Był synem niemieckich ewangelików Joachima Friedricha Wedla i jego żony Marii Christine Friederike Krüger. Cukiernictwa uczył się w Londynie, Paryżu i Berlinie. W 1845 r. do Warszawy sprowadził go właściciel cukierni Karol Gronert, u którego pracował 6 lat. Spółka działająca przy ul. Piwnej 12 zrobiła prawdziwą furorę, podbijając swymi wyrobami rynek cukierniczy. W 1851 r. otworzył własny zakład wyrobów cukierniczych przy ul. Miodowej, przy którym mieściła się cukiernia. Swój pierwszy przebój – karmelki śmietankowe – zaczął sprzedawać w 1852 r. Produkcję czekolady na większą skalę rozpoczął w 1854 r. Wypromował także czekoladę w płynie, której jego zakład sprzedawał ponad pięćset filiżanek dziennie. Swoje wyroby reklamował m.in. w „Kurierze Warszawskim”.

Do Warszawy przyjechał z synem Emilem. Prawdopodobnie w 1837 r. ożenił się z Dorotheą Schirmer z Brandenburgii, która zmarła w tym samym roku, a następnie w 1838 r. z Johanne Charlotte Emilie Assmann. W 1850 r. wziął ślub z Karoliną Augustą Wisnowską, ewangeliczką, córką fabrykanta sukna ze Zgierza. Firma zapewniała duże dochody, więc wybudował dla rodziny czteropiętrową kamienicę przy ul. Wielkiej.

Po przekazaniu firmy synowi Emilowi Albertowi w 1872 r. zajął się ogrodnictwem. Hodował m.in. bratki, które wyróżniano na wystawach ogrodniczych. Był członkiem Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego.

Zmarł w Warszawie i pochowano go na cmentarzu ewangelicko-augsburskim.

Karol Linneusz

23.05.1707-10.01.1778

Szwedzki przyrodnik i lekarz zmarł 245 lat temu.

Jego ojciec był pastorem i z zamiłowania ogrodnikiem. W dzieciństwie nauczył go łaciny. Karol od dziecka interesował się przyrodą, dlatego nie zdecydował się na studia teologiczne. W 1727 r. rozpoczął studia medyczne w Lund. Po roku przeniósł się na uniwersytet w Uppsali. Botanika, którą się interesował, wchodziła wówczas w zakres studiów medycznych, ponieważ lekarze wykorzystywali zioła w leczeniu. W 1729 r. opublikował swoje pierwsze dzieło Praeludia Sponsaliorum Plantarum.

Przed ukończeniem studiów medycznych w 1732 r. odbył samotną wyprawę po Laponii, gdzie poznał i opisał wiele nowych gatunków roślin. W kolejnych latach podróżował po Europie. W Holandii na uniwersytecie w Harderwijk uzyskał doktorat. W 1735 r. wydał Systema naturae, w którym opisał podstawy stworzonego przez siebie systemu klasyfikacji organizmów. Pracę tę ciągle rozbudowywał i w 1770 r. liczyła 6000 stron i opisywała około 7700 gatunków roślin i 4162 gatunki zwierząt. W 1738 r. wrócił do Szwecji i ożenił się z Sarą Moraeus, z którą miał 7 dzieci. Otworzył wówczas gabinet lekarski w Sztokholmie, a cztery lata później został profesorem na uniwersytecie w Uppsali. Brał udział w powstaniu i został pierwszym prezesem Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk. Otrzymał także tytuł szlachecki i pełnił funkcję lekarza dworu królewskiego.

W 1774 r. miał atak apopleksji, po którym stan jego zdrowia pogorszył się.

Jego klasyfikacja organizmów stała się podwaliną współczesnej klasyfikacji organizmów (taksonomii).

August Robert Wolff

10.01.1833-20.08.1910

Księgarz oraz wydawca prasy i książek urodził się 190 lat temu.

Był synem fabrykanta sukna. Praktyki zawodowe odbył w warszawskiej księgarni Franciszka Spiessa i Rudolfa Friedleina. Tam poznał Gustawa Gebethnera, z którym w 1857 r. założył wydawnictwo i księgarnię „Gebethner i Wolff”. Filiały firmy mieściły się nie tylko w kraju, ale także w Paryżu i Nowym Jorku. Spółka posiadała sztycharnię nut i wydawała m.in. dzieła Moniuszki czy Chopina. Przygotowywała także książki polskich autorów w tym Orzeszkowej, Sienkiewicza, Prusa oraz prace naukowe i popularnonaukowe.

W 1863 r., w związku z działalnością patriotyczną więziono go w cytadeli m.in. za przechowywanie rękopisów nadsyłanych pocztą i przeznaczonych dla prasy powstańczej. W księgarni spółki mieścił się skład materiałów organizacyjnych. Nakładem firmy w styczniu 1863 r. zaczął ukazywać się „Zwiastun Ewangeliczny”. Również po powrocie w 1876 r. ks. Leopolda Otto z Cieszyna firma Gebethnera i Wolffa łożyła na deficytowe czasopismo. Dalszego finansowania luterańskiego periodyku odmówiła po śmierci ks. Otto.

W 1882 r. Wolff zainicjował założenie Kasy Przezorności i Pomocy Warszawskich Pracowników Księgarskich. Był jednym z założycieli Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego oraz należał do Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Był współwłaścicielem „Kuriera Warszawskiego”, przejął wydawnictwo „Kuriera Codziennego”, był też właścicielem „Tygodnika Ilustrowanego”.

Zmarł w Sopocie, a został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.

„Zwiastun Ewangelicki” 1/2023