Kapituła Nagrody Kościoła im. królewny Anny Wazówny na swoim po-siedzeniu 20 kwietnia 2021 r. jednogłośnie zdecydowała, że laureatem nagrody w 2021 r. została Fundacja Anna w Gostkowie. Kapituła przyznając nagrodę doceniła działalność fundacji, która powstała w 2016 r. w celu ratowania cmentarza ewangelickiego. Gostków to wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Stare Bogaczowice. Członkowie kapituły podkreślili, że w Polsce działa wiele organizacji i osób, które zajmują się ochroną starych cmentarzy ewangelickich, którym należy również podziękować za opiekę nad tymi szczególnymi miejscami.
Nagroda zostanie wręczona w Warszawie 10 września podczas konferencji, na którą prócz przedstawicieli fundacji, zostaną też zaproszone organizacje i osoby działające na rzecz ochrony cmentarzy, zrzeszone w inicjatywie (Nie)zapomniane cmentarze. Nagroda im. królewny Anny Wazówny przyznawana jest osobom lub organizacjom z Polski i zagranicy szczególnie zasłużonym dla Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.
Cmentarz i fundacja
W 2015 r. cmentarz ewangelicki w Gostkowie miał podzielić los wielu podobnych miejsc na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Planowano go sprzedać i zlikwidować. Pochodzące z Wielkopolski matka i córka – Halina Bryk i Angelika Babula obserwowały wiele razy podobne działania w sąsiednich miejscowościach, gdzie nie tylko ślad ginął po dawnych cmentarzach, ale i rozbierane były opustoszałe kościoły, plebanie i szkoły ewangelickie.
W październiku 2015 r. Angelice Babuli udało się odkupić teren cmentarza w Gostkowie i wraz ze swoją mamą powołać 19 stycznia 2016 r. Fundację Anna w Gostkowie. Swoją nazwę fundacja wzięła od Anny Renner, której imię i nazwisko były wyryte na pierwszym nagrobku odnalezionym podczas porządkowania cmentarza. Cmentarz ewangelicki w Gostkowie założony został w 1856 r. po północnej stronie kościoła (obecnie w ruinie). Parafia ewangelicka w Gostkowie przestała istnieć po drugiej wojnie światowej, a miejscowy cmentarz ewangelicki był wielokrotnie profanowany.
Po wykarczowaniu dzikich zarośli, ponownym ustawieniu pierwszych nagrobków i oczyszczeniu cmentarnych alejek w październiku 2017 roku po ponad 70 latach na cmentarzu w Gostkowie znów zabrzmiały słowa modlitwy. W uroczystości ponownego otwarcia cmentarza po rewitalizacji uczestniczyli ks. Tomasz Stawiak – proboszcz parafii ewangelickiej w Jaworze, ks. Andrzej Wilczyński – proboszcz parafii rzymskokatolickiej pw. Świętej Rodziny w Gostkowie, władze powiatu wałbrzyskiego oraz gminy Stare Bogaczowice, a także członkowie Fundacji Anna i mieszkańcy Gostkowa.
Po nabożeństwie ekumenicznym uczestnicy uroczystości mogli zwiedzić ruiny kościoła w Gostkowie i poznać historię parafii. Natomiast w sali sołeckiej zorganizowano wystawę dokumentującą prace wykonane na cmentarzu oraz zgromadzono pamiątki po dawnych mieszkańcach Gostkowa.
Kolejne nabożeństwo na cmentarzu odbyło się w tym roku 28 maja. Odprawił je ks. Tomasz Stawiak. Wspominano mieszkańców pochowanych w maju 1945 r. w krypcie pastora. W uroczystości wzięły udział osoby pomagające w pracach na cmentarzu, sołtys Monika Trybuła oraz mieszkańcy Gostkowa. Przy krypcie ustawiono tablicę pamiątkową, na której jest fragment dziennika Lydii Keil oraz słowa Psalmu 39,5.
Na swoim profilu na Facebooku 30 maja br. fundacja poinformowała, że ks. Tomasz Stawiak wyraził chęć objęcia swoją pieczą cmentarza ewangelickiego w Gostkowie i aktywnego włączenia się w działania Fundacji Anna.
Rewitalizacja i pojednanie
Od 2016 r. osoby skupione wokół Fundacji Anna konsekwentnie angażują swój czas, środki oraz energię, przywracając temu miejscu utraconą godność. Dzieje się to w różny sposób. Z jednej strony rewitalizowane są groby, alejki i cały cmentarz. Z drugiej strony działacze starają się budować mosty między ludźmi z różnych pokoleń, o różnym pochodzeniu, wyznaniu czy narodowości. Po kilku latach intensywnych działań edukacyjnych, w lokalnej społeczności rośnie przekonanie, że nie wszyscy przedwojenni mieszkańcy Dolnego Śląska wspierali ideologię nazistowską, a najczęściej byli zwykłymi ludźmi, którym przyszło żyć w trudnych czasach i warto szanować ich miejsce pochówku. Dzięki staraniom członków fundacji, młodzież z całego województwa odwiedza gostkowski cmentarz poznając historię ziemi, na której mieszka i zyskuje wrażliwość na wielkie bogactwo kulturowe Śląska.
Podejmowane działania stały się modelowym przykładem, naśladowanym w innych częściach Polski. Co ważne, przy okazji rewitalizacji cmentarza udało się stworzyć atmosferę sprzyjającą spotkaniom polsko-niemieckim, które skutkują budowaniem pojednania między oboma narodami na najbardziej elementarnym, międzyludzkim poziomie. Działania podejmowane w Gostkowie sprzyjają także budowaniu pojednania między chrześcijanami różnych wyznań.
„Zwiastun Ewangelicki” 12/2021
