W Muzeum Ziemi Wałeckiej w Wałczu w województwie zachodniopomorskim 23 lutego 2020 r. odbyło się ewangelickie nabożeństwo. Ewangelicy ziemi wałeckiej i okolic rozpoczęli nowy etap swojego duchowego rozwoju. Od tej pory, dzięki przychylności dyrektor muzeum Magdaleny Suchorskiej-Roli, co miesiąc będą mogli spotykać się na nabożeństwach.
Wśród muzealnych eksponatów znalazło się miejsce na ołtarz przygotowany przez parafian, a ponad 100-letni krzyż należący niegdyś do Związku Kobiet Ewangelickich w Poznaniu oraz 100-letni obrus z kościoła ewangelickiego w Rudnej wpisały się w atmosferę „muzealnego” nabożeństwa. Ksiądz Tomasz Wola, proboszcz parafii w Pile, wygłosił kazanie w oparciu o tekst z Ewangelii Łukasza 18,31-43.
Z kart historii ewangelicyzmu w Wałczu
Od XIV wieku na tereny północnej Wielkopolski, w tym ziemi wałeckiej, napływało wielu osadników, którzy osiedlali się w miastach, ale także zakładali wiele wsi. Przybyli tez przedstawiciele niemieckich i pomorskich rodów rycerskich m.in.: Wedlów, Manteufflów czy Golców.
Protektorem Reformacji na tych terenach, m.in. w powiecie wałeckim, był Andrzeja Górka (1500-1551). Trzej jego synowie: Łukasz (1543-1573), Andrzej (1534-1583) i Stanisław (1538-1592) byli studentami niemieckich uniwersytetów we Frankfurcie nad Odra, a ostatni z nich studiował w Wittenberdze, gdzie osobiście poznał Filipa Melanchtona.
Opiekę nad ewangelikami z ziemi wałeckiej przez trzy stulecia sprawowali członkowie rodu Golców. W 1361 r. rodzina otrzymała od zakonu joannitów z Czaplinka dobra nadane w lenno, m.in.: Machliny, Broczyno i Siemczyno. Z czasem Golcowie, podzieleni na różne linie rodu zyskali inne majątki – przed I rozbiorem Polski należało do nich aż 37 miejscowości położonych na ziemi wałeckiej, a także w Nowej Marchii. Golcowie jako jedna z pierwszych rodzin przyjęli wyznanie ewangelickie.
W 1544 roku ród Górków przekazał ewangelikom parafialny kościół w Wałczu, a pierwszym znanym z nazwiska ewangelickim duchownym w tej miejscowości był Laurentius Drahowski. Niestety drewniany kościół spłonął w pożarze w 1590 r. Na jego miejscu ewangelicy wznieśli nowy, murowany. Cztery lata później, z powodu starań nawróconego na katolicyzm starosty Gostomskiego, na polecenie Zygmunta III Wazy kościół został oddany katolikom, a na ziemi wałeckiej rozpoczął się okres kontrreformacji.
Ważną role odgrywał Kłębowiec koło Wałcza. W tamtejszym pałacu od 1535 r. przez kilkadziesiąt lat, również w czasie kontrreformacji, nieprzerwanie odbywały się nabożeństwa ewangelickie. Na nabożeństwa przybywali tam ewangelicy z powiatu wałeckiego, w tym także z Piły.
Po I rozbiorze Polski Wałcz został włączony do Prus Zachodnich i rozpoczął się napływ ludności niemieckiej, w większości wyznania ewangelickiego. W roku 1773 ewangelicy korzystali z pomieszczenia w starym ratuszu. Ksiądz przyjeżdżał do nich co czwarta niedzielę z Neugolz (dzisiaj: Golce). Na nowo parafie ewangelicka utworzono w Wałczu w 1793 r. Wówczas na kościół przeznaczono całe górne piętro ratusza. Kościół wybudowano w roku 1824. Okazał się on jednak szybko zbyt mały i niecałe 20 lat później, w 1843 r., odbyło się poświecenie nowego kościoła ewangelickiego. W 1858 r. wzniesiono budynek mieszczący dom i biuro księdza. Liczba ewangelików powiększała się z roku na rok i kościół ponownie okazał się za mały. W 1901 r. został zburzony. Budowa nowego kościoła trwała do roku 1903. Neogotycki kościół do dziś istnieje i od zakończenie II wojny światowej jest własnością zakonu kapucynów.
„Zwiastun Ewangelicki” 5/2020
